Onderdendam ( Gr. ) Dinsdag 25 Oktober 2022, 05u45 ( Zomertijd ):

“ ZZW- wind. Windkracht 3. Helder. Het is pikdonker. Maar door het ontbreken van wolken is er wel een schitterend  zicht op de sterrenhemel vanochtend. Orion , het sterrenbeeld in volle pracht met gordel en zwaard, oogt helemaal compleet. Boven Orion een groepje sterren waaronder de planeet Mars. Links van  Orion, beneden en boven, oude bekende zoals de sterren Sirius en Procyon.  En rechts natuurlijk daar staat het vurige oog van de Stier te stralen als vanouds , met de Arabische naam Aldebaran. De naam is afgeleid van het Arabische الدبران (al-dabarān) wat de volger betekent, dit komt omdat Aldebaran de Plejaden volgt aan de nachtelijke hemel. Nog verder naar links vanaf  Orion gezien, de sterren van het sterrenbeeld Kreeft [ Cancer ] en Leeuw [ Leo ] . Van dat sterrenbeeld valt Regulus het meeste op. De ster die zoals ik eerder hier schreef eigenlijk uit meerdere sterren bestaat en negenhonderd zestig lichtjaren van ons verwijderd is maar zo krachtig dat hij hier zichtbaar is . En links ver voor mij uit  de Kleine Beer [ Ursus minor ] oftewel het steelpannetje in de volksmond. Met onze hond Nantske sta ik op het houten bruggetje, zes meter boven het Boterdiep. En enige verbazing kan ons niet ontzegd worden. Want hoeveel jaren resten me nog om mijn weg in die wirwar daarboven te vinden? Een sterrenhemel goed onder de knie krijgen in de winter is echt een heidens karwei. Je gaat letterlijk kopje onder bij het registreren van die duizenden lichtjes hoog boven je. Een matige bries voel ik door mijn haren woelen. Beneden op het water trekt de wind lange lichtstrepen veroorzaakt door de weerkaatsing van de straatlantaarns.  Een wilde eend [ Anas platyrhynchos L. ]  snatert heel zacht. Het geluid komt uit het donker, rechts van de brug. Het sterren loeren wil me maar niet loslaten. Ik ontdek meer oude bekenden zoals het sterrenbeeld Tweeling [ Gemini ] met mooi onder elkaar de twee bekendste, Castor en Pollux. Het sterrenbeeld in het zuidoosten dat ik zag, Kreeft [ Cancer ] bestaat uit vijf sterren:  Altarf [ bêta Cancri ], Aselius Australis [ delta Cancri ] , Acubens [ alpha Cancri ] , Asellus [ Gamma Cancri ] en Tegmine [ zèta Cancri ]. De Griekse namen als alpha en gamma staan voor posities in het sterrenbeeld . De naam Asellus , de middelste ster, is Latijn en betekent ‘ Ezeltje ‘. Nantske begint onrustig te worden. Het wordt tijd om te gaan wandelen. Heel behoedzaam ga ik naar beneden, de zestien treden af. En zet even later de eerste stappen op mijn wandelpad.

Vast oriëntatiepunt

Dat pad glanst zwart van het vocht. Ik zie geen maan. Het licht dat op het pad valt, komt als weerschijn vanuit de wolken boven Bedum. Wel kan ik van hieruit zien dat er toch iets van wolkenbanken hangt aan de horizon. Hoog in het oosten valt me nog een groepje sterren op dat voor mij nieuw is: het sterrenbeeld , Kleine Leeuw [ Leo Minor ]. Eigenlijk , zo begrijp ik, is er tussen de sterren maar een ster die de meeste aandacht trekt , Praecipua . Latijn voor ‘ bijzonder , voornaam, uitnemend ‘. Nou dat aandacht trekken is dus goed gelukt. Juist omdat het zo donker is vallen dingen die afwijkend zijn meteen op. In het oosten liggen heel stil, als niet van hun plaats te krijgen, grote cruiseschepen, de boerderijen met hun verlichte stallen samen op een rijtje: van Middelkoop, Wouda , Thybaut en het dichtst bij mijn wandelpad van der Giezen. Op het eerste gezicht gebeurt er in de stallen weinig . Maar dan ineens zie ik een paar koplampen ver weg langs een van de boerderijen gaan, die van Wouda. Over de Fraamweg rijdt al zo vroeg een auto richting Middelstum. Een ander licht is heel dichtbij. Het is een aan en uit springend groenblauw schijnsel, de vonken van de schrikdraad , aangesloten op een accu in de wei van Voorheen Jarco Rozeboom. De luchtvochtigheid zorgt ervoor dat er telkens weer nieuwe stroompjes van de draad de natte lucht inschieten. Ik sla de hoek om en kuier naar het zuiden. De ‘Kerstverlichting’ brandt ook weer in de poedertoren van het zuivelcomplex van Friesland Campina. Een soort vast oriëntatiepunt in het zuiden is dat voor me  Daar kan ik me op richten als het nog donkerder wordt dan nu en ik het pad niet meer kan zien liggen. Nu is dat zeker nog niet het geval. Door de weerschijn vanuit Bedum zijn zelfs de ribbels tussen de betonplaten scherp te onderscheiden. Het zicht is niet bijzonder slecht bovendien, iets meer dan tien meter. Wanneer ik de meidoornstruiken voorbij ben  en op het open stuk loop , warrelt er iets door de lucht. Iets met vleugels. Een vroege vogel soms?

Bruine uilen

Ik dacht eerder een vleermuis. Het is er warm genoeg voor. Die aan het jagen is op wat er in het donker nog aan vliegjes, nachtvlinders en mugjes zich zo vlak na een regenbui ‘buiten ‘waagt. Wanneer je nu de moeite zou nemen om een bouwvaklamp achter een opgespannen laken te plaatsen, ontdek je aan de hand van de insecten die daar landen, dat  er in oktober en november ‘s nachts nog allerlei vlinders rond vliegen.  Hoofdzakelijk van een zogenaamde familie, de ‘Uilen ‘. Dit vond ik daarover op de site van de Vlinderstichting met de link:

https://www.vlinderstichting.nl/actueel/nieuws/nieuwsbericht/nachtvlinders-in-de-herfst#:~:text=Herfstuilen,overal%20in%20Nederland%20wel%20vinden .

“  De familie van de uilen is met meer dan 350 soorten de grootste familie binnen de Nederlandse macronachtvlinders [ KW:  Nachtvlinders worden ruwweg in twee soorten gerubriceerd, macro- en microvlinders. De laatste soms zo klein dat ze met het blote oog nauwelijks zichtbaar zijn ]. Wereldwijd zijn bijna 11.800 soorten beschreven en deze familie is in elk continent goed vertegenwoordigd (…..) Verschillende nachtvlinders uit de familie van de uilen zijn typisch voor de herfst. Afhankelijk van de omstandigheden vliegen ze nog tot ver in november. De bruine herfstuil is een van de meest wijdverbreide: je kunt hem overal in Nederland wel vinden. De vlinders komen zowel af op licht als op stroop. Maar ze bezoeken voornamelijk overrijpe bramen en bloemen van onder andere klimop en struikhei. (….) De variabele herfstuil is vooral op kleigronden aanwezig. Deze vind je bijvoorbeeld in het rivierengebied, maar ook in Groningen en Limburg. De grijze herfstuil is meer een soort van de hogere zandgronden. “  Uilen zijn gemakkelijk te herkennen aan de twee grote, langwerpige  vleugels die over de rug half in elkaar worden geschoven, altijd in een tint bruin. Soms naar gelang de soort voorzien van een tekening. Op een beschutte plek, maar soms ook op een raam dat verlicht was ’s avonds, kun je ze vaak ’s ochtends zodra het licht wordt, vinden.  Altijd op een andere manier ben ik me er van bewust , als ik hier in het donker loop, dat ik absoluut niet alleen ben met onze hond. Er zijn talrijke levende wezens op dit moment actief zowel boven als onder de grond.

Griezelhoekje van Nederland

Terwijl ik daar zo over loop na te denken, heb ik voor ik er erg in heb, mijn keerpunt bereikt en me omgedraaid. En ga op de terugweg. Ondanks dat het dinsdagochtendverkeer drukker wordt , ben ik nog geen enkele fietser tegengekomen. Maar goed, voldoende reuring om me heen. En zeker voldoende om over te piekeren. Want ook dit weekend werden we weer verrast door de zoveelste aardbeving. Opnieuw met als epicentrum Wirdum, 15 km. hier vandaan. Niet ‘s nachts maar brutaal overdag. Om precies te zijn, afgelopen zaterdag om 12u17 met een kracht van 2.2. Omdat het in het weekend en gisteren  nogal regenachtig weer was, ben ik er nog niet aan toegekomen om opnieuw met de Geliefde rondom ons huis te lopen om op zoek te gaan naar eventueel nieuwe scheuren. Wel merkte ik dat ineens sommige deuren klemden in huis. De schade van de vorige aardbeving van zaterdag 8 oktober, de zware van 3.1  en de naschok bij Uithuizen op maandag 11 oktober van 1.3  moeten we nog opgeven. Het lijkt langzamerhand dagwerk. Onwillekeurig moet ik denken aan een ander fenomeen waar je tegenwoordig in de locale pers veel over leest. Dorpen beginnen bij wijze van amusement voor de jeugd steeds vaker rond deze tijd spooktochten te organiseren. Nou als we zo doorgaan in Groningen, zouden we nog wel eens het griezelhoekje van heel Nederland kunnen worden. Waar heel de Randstad zich vermaakt tijdens de herfstvakantie. Maar of wij dat nou zo’n  geweldig idee vinden, dat vraag ik me eerlijk gezegd wel af………………………….. ( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retreiver – jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners, 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen.