Onderdendam ( Gr. ) Vrijdag 26 Augustus 2022, 05u15 ( Zomertijd ):

“NNW- wind. Windkracht 3. Zwaar bewolkt. Dik, compact wolkendek van kim tot kim. Stikdonker. Het waait stevig. De wind doet het water rimpelen als de bleek uitgeslagen armen van een stervende in een hospice. De weerkaatsing van de straatlantaarns langs de Bedumerweg waar ik woon, vervaagt tot lange lichtgevende vegen op het donkere oppervlak van het water. Met onze hond Nantske sta ik op het houten bruggetje hoog boven het Boterdiep en verwonder me over de snelle weerswisseling. Het mag dan nu iets meer dan twintig graden zijn, warm dus maar de wind kondigt duidelijk andere temperaturen aan. Dit, terwijl we vannacht letterlijk op apegapen lagen omdat de warmte van meer dan 26 graden maar niet uit de slaapkamer wilde trekken. En hetoverdag buiten zelfs hier, 25 km. van de Waddenkust, 32 graden was. De reclameflappen voor het Scheepsjaogen, bevestigd aan de leuning van de brug ,flapperen onheilspellend. Het is zo donker dat de grote, gele treurwilg aan de overkant slechts een vage schim is. Een van de hanen van Jelte en Marja Verbree, mijn bijna- buren, begint te kraaien met zijn laag bronzen geluid. Onmiddellijk valt de haan van mijn linkerbuurvrouw Marijn Sturing in en dan klinkt in de verte het schrille geluid van de zijdehoen- haan van Herma Venema. Zijn hok staat op de hoek van de van Roijenstraat en de Bedumerweg. Ik ga niet wachten tot ze uitgekraaid zijn en stap op gevoel de zestien treden van het bruggetje af. Zien kan ik de treden totaal niet . En ik moet mijn kop er bij houden, anders struikel ik geheid. Een paar minuten later stap ik opgelucht het wandelpad op. Laat Nantske van de lijn.

Het is weer vrijdag…

De wind laat het hoge riet links in de sloot geheimzinnig ritselen. Het pad voor me kan ik aardig zien. Maar daar rondom zijn de landerijen pikzwart. Alleen aan de horizon is er wat weerschijn vanuit het buurdorp Bedum. Een schorre schreeuw klinkt links van het erf van Afke Lanting. Een blauwe reiger [ Ardea cinerea L. ] is al op jacht in het donker.  Ik sla de hoek om en kuier naar het zuiden. Stap in feite dieper de donkerte in. En dat zwarte gat lijkt ook te bestaan bij de grote meerderheid van boeren in Nederland als het er om gaat hoe je het beste kunt handelen met koeien in de wei, als het heel heet is en de zon het gras lijkt weg te branden. Nederland staat hier echt voor schut. Wie op zijn vakantie door België en Frankrijk rijdt, ziet overal bomengroepen in de percelen staan. Maar niet bij ons. Dat is verbijsterend.  Want waarom kan dat niet ? Wel, de veroorzaker is bekend. Het is de verdwazing van rationalisering en efficiëntie in de intensieve veehouderij. Die wil zelfs uit het laatste sprietje gras nog melk persen. Dus zijn bomen, houtwallen en struiken uit het landschap verwijderd. Het is weer vrijdag, de dag waarop ik iedere week een onderwerp wat meer inhoudelijk behandel.

Bijna uitgestorven

Dat wil niet zeggen dat daar geen reactie op kwam. Bomen voor Koeien was de titel van een Nederlandse actie die tot doel had bomen te planten in weilanden. De actie was onderdeel van het streven naar een natuurlijk en diervriendelijk platteland, waar vee een schuilplaats heeft als de zon fel schijnt, als het hevig regent of als het stormt. Aldus o.a. Wikipedia . De actie startte in 2000 en werd in 2008 afgesloten. En is noodgedwongen in 2018 weer opgestart… Ik citeer nu datgene wat ik op Wikipedia hierover vond :

“ Als gevolg van schaalvergroting en rationalisering van de landbouw zijn op veel plaatsen in en rondom weilanden heggen, bosjes en bomen verdwenen. Wat overbleef waren grote kale grasvlakten, begrensd door sloten of prikkeldraad. Koeien (maar ook ander vee zoals schapen) missen daardoor bij zonnig weer een schaduwplek en bij hevige regen een schuilplaats.`Koeien kunnen erg slecht tegen brandende zon. Onderzoeken tonen zelfs aan dat koeien die rond het middaguur in de schaduw kunnen rusten één tot twee liter meer melk geven. Op de certificaten die Bomen voor Koeien uitgaf , werd het doel als volgt verwoord: ”Vroeger stonden in ieder weiland heggen, bosjes en grote bomen. Rond het middaguur kon je de koeien vredig in de schaduw hun ‘siësta’ zien houden. Tegenwoordig zie je bijna alleen nog kale, door prikkeldraad begrensde, onherbergzame grasvlaktes. Veel dieren hebben hieronder te lijden. Tal van prachtige bomen en struiken, die van oudsher in Nederland voorkwamen, zijn bijna uitgestorven. Bijvoorbeeld de wilde appel, de mispel, de wilde peer en de kleinbladige linde. Dit alles is een gevolg van oprukkende woningbouw en infrastructuur en van schaalvergroting in de landbouw. Veel heeft moeten wijken voor rechte lijnen en zware machines. Toch is dat niet nodig. Er werd door de activisten gepleit voor een kleurrijk en diervriendelijk landschap, met luwteplaatsen, schaduwbomen, heggen, poelen en ecologisch beheerde slootranden. Het doel van de campagne Bomen voor Koeien was om in enkele jaren tijd zo veel mogelijk bomen te planten langs weilanden waar koeien grazen. Ambitieuze teksten spraken zelfs van anderhalf miljoen bomen, evenveel als er koeien in Nederland rondlopen. Uiteindelijk werden het tussen 2000 en 2008 in totaal maar 86.500 bomen geplant . De variatie in geplante boomsoorten was groot: 46 soorten,waaronder appel, meidoorn, lijsterbes, eik, berk en wilg.  Voor het planten van bomen golden vijf regels:-bomen en struiken van inheemse herkomst; -passend in het landschap; -deels aanplant van jong ‘bosplantsoen’, deels oudere boompjes;-per locatie een goede balans tussen het aantal boompjes en het aantal koeien;-aanplant in of langs weilanden, zodanig dat de boompjes goede schaduwplekken voor het grazende vee opleveren. Op 28 mei 2000 startte de campagne Bomen voor Koeien.

Subsidie beëindigd

Het initiatief werd genomen door de stichting wAarde, Vroege Vogels van de Vara en Landschapsbeheer Nederland . Carla van Lingen behoorde tot de initiatiefnemers, evenals de schrijvers Koos van Zomeren Ivo de Wijs.  Het publiek werd uitgenodigd voor fl. 15,- een certificaat te kopen, waarmee, met subsidie van het Ministerie van LNV boompjes konden worden geplant. Door de MKZ -epidemie kon er in een deel van het seizoen 2001 / 2002 niet geplant worden. Toch was het seizoen 2001 / 2002 topjaar voor de campagne. Door de invoering van de euro werd de prijs per certificaat € 7,-. In dit seizoen vond een fotowedstrijd plaats onder de titel ‘Koeien Kijken!’. De jury stond onder voorzitterschap van Martin Kers. De foto’s verschenen in een ansichtkaartenboekje. In het seizoen 2002 / 2003 werd een gedichtenwedstrijd gehouden: ‘Dichter bij de koe’. Ook werd een dvd gemaakt: ‘De wereld door de ogen van een koe’. Deze dvd werd gemaakt door een koe, die een camera op haar hoofd gebonden kreeg. De langdurige hittegolf in de zomer van 2003 was een kwelling voor koeien in kale weilanden. Er kwamen dan ook veel reacties op een oproep in de landelijke pers. Omdat het ministerie van LNV de subsidie beëindigde, steeg de prijs per certificaat naar € 10,-. In de zomer van 2004 werden minder certificaten verkocht. Toen ontstond een wachtlijst: er waren boeren die bomen wilden planten, maar die waren niet voorradig. Toen in maart 2005 het 50.000e certificaat werd gekocht, ontving Bomen voor Koeien de felicitaties van Nobelprijswinnares Wangari Maathai van de Green Belt Movement, een beweging voor het planten van bomen in Afrika. In de daaropvolgende seizoenen worden nog duizenden bomen geplant. De campagne wordt in 2008 beëindigd en voortgezet onder de naam ‘ Plant je voort ‘. ‘Plant je voort’ richt zich, behalve op bomen in en bij weilanden ook op andere plaatsen: speelplekken voor kinderen of beschutting voor wild. In 2018 is de campagne Bomen voor Koeien, op veler verzoek, weer opgestart. Meer informatie is te vinden via de link: https://www.bomenvoorkoeien.nl/

Niet blind…

Dan komt nu een raadsel. Volgens mijn laatste gegevens zijn er tijdens het eerste deel van de campagne in Groningen 5.564 bomen aangeplant. Dat was in 2008. Op bovengenoemde site  wordt gemeld dat tot op heden 127.797 bomen in Nederland zijn aangeplant. Maar wat zijn de recente cijfers in Groningen? En dan heb ik nog een vraag. Ik wandel en rij per auto, althans gechauffeerd door de Geliefde, regelmatig rond door Noord Groningen. Maar tot nu toe heb ik geen enkele boom in het weiland gezien. En op het Hoogeland helemaal niet. En ik ben toch echt niet blind. Hoe kan dat, dames en heren?……………………………………………………………………………….( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retreiver – jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen.