‘Haagse ruzies’ zorgen (nog) voor financiële speelruimte bij gemeente Het Hogeland

Elk nadeel heeft z’n voordeel. Omdat van de afgelopen vijf kabinetten er vier voortijdig sneuvelden, ontkomt Het Hogeland voorlopig aan overheidsbezuinigingen die de gemeente hard zouden raken. Wethouder Eltjo Dijkhuis: “Het valt nu mee. Dat komt omdat er in Den Haag amper geregeerd wordt. Want wie gaat er rond de verkiezingen zeggen dat er dik bezuinigd moet worden.”

Alle gemeenten in Nederland zijn voor hun gemeentefinanciën voor een groot deel afhankelijk van het Rijk. De overheid geeft gemeenten via het gemeentefonds geld zodat ze hun taken goed kunnen uitvoeren. Het Rijk wil al jarenlang bezuinigingen op het gemeentefonds. Maar omdat door wisselende kabinetten geen knopen worden doorgehakt, ontspringen gemeenten telkens de dans.

Vorig jaar vreesden gemeenten nog dat 2026 financieel een ‘ravijnjaar’ zou worden, door de bezuinigingen die de overheid wilde doorvoeren. Het Hogeland had voor dit negatieve scenario al plannen klaarliggen waar inwoners het nodige van zouden merken, bijvoorbeeld  een verhoging van de OZB.

Door de val van het kabinet worden de meeste bezuinigingen uitgesteld. Dat is prettig voor nu, maar het zwaard van Damocles blijft wel boven de gemeente hangen, zegt Dijkhuis. “Als er ooit weer een kabinet komt dat langdurig zit en een grote lijn neerzet, dan zal een bezuinigingsslag plaatsvinden richting gemeenten. Nu wordt het steeds een jaartje vooruit geschoven. Er hangt nog steeds een extra korting in de lucht.”

Stabielere koers

Ondanks dat het ravijnjaar is afgewend, pleit Dijkhuis voor een kabinet dat wél knopen doorhakt. “Eigenlijk hebben we behoefte aan een meer stabielere koers waarbij problemen van gemeenten ook écht opgelost worden. Voor de stijgende kosten bij jeugdzorg bijvoorbeeld krijgen we wel een incidentele vergoeding, maar het is niet genoeg. Daar moet duidelijkheid over komen, dan weet je tenminste waar je aan toe bent.”

Verhoging leges

Burgemeester en wethouders hebben deze week de begroting voor 2026 naar de raad gestuurd. In het voorjaar was al een aantal maatregelen genomen om volgend jaar financieel goed door te komen. De lasten voor inwoners nemen wat toe, onder meer door een verhoging van leges en de toeristenbelasting.

De gemeente snijdt ook in het eigen vlees, door efficiënter te werken en een betere inzet van personeel hoopt de gemeente een miljoen euro te besparen. Dijkhuis: “Qua lastendruk voor inwoners zitten we in vergelijking tot andere Groningse gemeenten dik onder de middenmoot. We staan er financieel aardig goed voor.”

Grotere thema’s

Grotere posten waar geld in wordt gestoken zijn onder meer ontwikkelingen in de Eemshaven en de waddenkust, de energietransitie en de woningbouw. Voor de woningbouw kwam het Burgerberaad onlangs met plannen.  Het Burgerberaad bestaat uit ongeveer honderd willekeurige inwoners die zich buigen over grotere thema’s die in de gemeente spelen.

Op de site van het Burgerberaad staat dat de plannen van het beraad door de gemeente worden uitgevoerd, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om dat niet te doen. Hoe ziet het college dat? Wethouder Dijkhuis: “De gemeenteraad heeft gezegd ‘we beginnen een Burgerberaad en daar heeft u als college niks mee te maken’. En vervolgens vraagt Anne Marie Smits (fractievoorzitter GroenLinks en voorzitter Burgerberaad -red) aan ons als college hoe we dat gaan uitvoeren. Terwijl de gemeenteraad eerst een vergadering zou houden hoe ze naar het Burgerberaad kijken. Die vergadering is nu dus vervangen door de vraag hoe wij dit als college gaan uitvoeren. We gaan het zien.”

De plannen van het Burgerberaad staan niet in de begroting van volgend jaar, maar volgens Dijkhuis hoeft dat ook niet per se. “Met veel plannen waar het Burgerberaad mee is gekomen, zijn we al bezig. Ik denk dat we vast wel bij elkaar komen.”

De gemeenteraad buigt zich in november over de begroting 2026.