Drie insprekers kwamen bij de gemeenteraad langs. Gemeenschappelijke noemer: de communicatie over het nieuwe systeem voor huisafval was onbegrijpelijk. Raadsleden merkten aan brieven van inwoners dat die er niets van begrepen en kapittelden het college van b. en w. hierover.
Er is veel gecommuniceerd, heel veel over de verandering in het vuilnissysteem. Wie het met belangstelling heeft gevolgd, zou weleens kunnen concluderen: er is teveel gecommuniceerd met een overschatting aan de effectiviteit ervan. Raadslid Linda Visser van LS ging er met de zweep over. Haar betoog kwam er op neer dat het gemeentebestuur met een schone lei de communicatie met de bewoners moet hervatten. Nannet Gijzen van de CU hield het college attributen voor – folders, instructiedozen – die in omloop zijn en een goed voorbeeld van afvalcommuniceren zouden zijn.
Wat is er mis gegaan? Laten we wel wezen, vorig jaar in september was er een afval manifestatie op de gemeentewerf in Leens. Wie er geweest is, ontmoette er alleen mensen die allang bezig zijn met de problematiek van hun eigen afval. Gedoe over de vraag of een theezakje in de grijze of groene bak moet, dat soort dingen. Dat was een preek voor de reeds zeer gelovige – 150 man – eigen parochie. Afgezien van fotootjes in de media, heeft zo’n communicatie nauwelijks effect, of het doel er van moet zijn reeds geïnteresseerden te interesseren.
Het gemeentebestuur heeft een onderzoek laten instellen naar wat de wensen, voorkeuren van de bevolking zijn over de afvalinzameling. Een keurig onderzoek, valt niks op aan te merken. Dat diftar daar als sterke voorkeur uit naar voren kwam, zegt niets over de betrokkenheid van de bevolking bij de problematiek van de afvalverwerking.
Wie het materiaal dat overvloedig over de kwestie is uitgestort nader bestudeert, zal één cruciale fout bemerken. Steeds weer wordt benadrukt dat we beter moeten scheiden en zorgen dat er minder afval in de bak komt. Zodat we terug gaan van gemiddeld 200 kilo per persoon per jaar naar 30 kilo restafval over een paar jaar. Dit is onbegrijpelijk, er wordt gesuggereerd dat we terug kunnen gaan tot een paar emmers afval per jaar als we maar goed scheiden. Men kan zich dan ook heel goed voorstellen dat een aantal inwoners dit niet begrijpt. Je moet goed lezen en goed bestuderen wat er staat in het communicatiemateriaal dat de gemeente het licht liet zien. En dat komt op het volgende neer. Goed opletten wat er in niet in de grijze bak moet (geen oude kleding, geen oude schoenen, oud papier, geen glas) en wat wel (plastic, blik, melkpakken). Doe dat zo goed mogelijk dan betaal je minder voor de ophaal van de kliko.
Dat is onvoldoende gebleken. Mensen vroegen zich af waarom plastic niet buiten de bakken werd gehouden. Mensen hadden zich ingesteld op zelf aan de bron scheiden van afval en ze hebben dat terecht als hun grote verantwoordelijkheid gezien. Hoe kun je anders zoveel afval verminderen als in de doelstelling wordt verwoord. Ook acties met scholen om klein elektro-afval in te zamelen (haardrogers, laptops, scheerapparaten) deed het voorkomen alsof u en ik zeer zware invloed konden uitoefenen op de scheiding van afval vóór dat het de grijze bak in gaat.
Wat er gezegd had moeten worden, is dat de verwerkingsindustrie in staat is om heel veel van wat uit de vuilniswagen komt er uit te vissen wat nog herbruikbaar is. Er doen cijfers de ronde die melden dat het mogelijk is om 175 kilo in de bak, nadat die door de grootschalige sorteermachines zijn geweest terug te brengen tot 100 kilo restafval dat vervolgens verbrand wordt. De boodschap had eenvoudig moeten zijn: scherp opletten wat er in de bakken wordt gegooid, dat leidt tot een daling van de kilo’s afval waar machinaal plastic, metaal en ander herbruikbaar materiaal uit wordt verwijderd. En zo zou dan deze rest die overblijft bij het verwerkingsbedrijf moeten afnemen tot 30 kilo per persoon die in de fik gaat.
Als er mensen zijn die het idee hebben dat ze zelf in het nieuwe systeem plastic hadden kunnen scheiden, melkpakken apart hadden kunnen houden, dan heeft de communicatie vanuit de gemeente hen op het verkeerde been gezet. Hen niet duidelijk kunnen maken dat er sprake is van grootschalige, industriële productie bij de scheiding van nuttige restmaterialen. En dat dit goedkoper is dan drie, vier bakken thuis met gescheiden afval. Let wel, afvalverwerking is een internationale zeer efficiënte business. Het vuilverwerkingsbedrijf in Amsterdam, bijvoorbeeld, importeert afval uit Engeland. In oostelijk Nederland exporteert men het naar Duitsland. Dit gaat niet om de liefde en het oud papier want de industriële scheiding levert kostbaar materiaal op voor hergebruik en restwarmte die wordt doorverkocht.. Zo bezien is het terecht dat de gemeente aandelen van Omrin heeft gekocht om te delen in de winst van het bedrijf.
Het is niet mis dat er op Facebook een handtekeningenactie rondgaat tegen de invoering van diftar in Het Hogeland. Erger is dat blijkbaar op grote schaal burgers niet duidelijk is gemaakt wat diftar voor hen betekent. Er is geen diftar-weg terug, zoals Linda Visser zou willen. Het is ingewikkelder dan de verzameling gadgets die Nannet Gijzen toonde. Terecht deed wethouder Dijkhuis de gemeenteraad de toezegging dat de komende twee maanden heel hard aan de communicatie zal worden gewerkt. Er komt zelfs een informatiekrant van 16 pagina’s. Er zijn coaches om de bevolking te helpen.
Er valt weinig plezier aan te beleven de afdeling communicatie van de gemeente nu eens flink te geselen. Veel zinniger is het om na te gaan wat de oorzaak is van het gebrek aan overtuigingskracht voor een beleid dat zeker het algemene grote goed dient, namelijk het terugdringen van de afvalbergen. Tegelijk moet men ook overwegen dat het grote groepen van de bevolking niets interesseert. Die alleen met belangstelling naar de hoogte van de tarieven kijkt.
Berto Merx
