Sinds de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2017 is er veel veranderd bij D66. Een nieuwe lijsttrekker, slechte ‘resultaten’ in de peilingen en in tal van maatschappelijke discussies was D66 de kop van jut. Kunnen de sociaal-liberalen het tij nog keren voorafgaand aan de Tweede Kamerverkiezingen van 17 maart?
D66 heeft in de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 19 zetels behaald, met deze uitslag werden de sociaal-liberalen de derde partij van Nederland (samen met het CDA). Normaliter zou de PVV – 20 zetels – de tweede partij zijn in deze reeks, echter is het verkiezingsprogramma van de PVV nog niet wereldkundig gemaakt.
Het leiderschap van D66 is sinds het aftreden van Alexander Pechtold eind 2018 onderwerp van discussie geweest. Kort na het aftreden van Pechtold werd bekend gemaakt dat Rob Jetten de nieuwe fractievoorzitter van D66 zou worden. Jetten werd intern bestempeld als een groot politiek talent, hij kon het grote publiek echter niet enthousiasmeren. Tijdens de lijsttrekkersverkiezing van D66 – waar Jetten niet aan meedeed – won Sigrid Kaag (minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) met maar liefst 95,7 procent van de stemmen van haar enige tegenkandidaat Ton Visser. Kaag heeft onder haar partijleden een behoorlijk mandaat. Kan zij ook buiten haar partij de grote menigte mobiliseren?
‘’We stimuleren brede meerjarige brugklassen. Brede brugklassen voorkomen te vroege selectie’’
D66 wil zich graag profileren als de onderwijspartij. Het kreeg in het kabinet Rutte III echter veel kritiek dat het niet genoeg opkwam voor het onderwijs. In de periode 2021-2025 wil D66 hier verandering in brengen. ‘’Elk kind krijgt recht op vier dagen per week gratis kinderopvang. Dat geeft ouders de vrijheid om naast het opvoeden ook te werken.’’. Daarnaast wil D66 veranderingen aanbrengen in het schoolsysteem. De partij is van mening dat de leerlingen vanaf groep 8 al een stempel opgedrukt krijgen. ‘’We stimuleren brede meerjarige brugklassen en 10-14-scholen. Brede brugklassen voorkomen te vroege selectie.’’.
Ook moet er extra geld worden vrijgemaakt voor de financiële waardering van met name de leerkrachten in het basisonderwijs. ‘’We dichten de salariskloof. We verhogen het salaris van basisschoolleraren naar het niveau van middelbare schoolleraren.’’. Hoewel D66 het leenstelsel in 2015 heeft gesteund, wil de partij de ‘’knelpunten’’ van dit stelsel aanpakken. ‘’Voortaan hebben alle studenten van wie de ouders tot € 70.000 per jaar verdienen recht op een studiebeurs van maximaal € 400 euro.’’.
D66 wil de ongelijkheid in Nederland aanpakken. ‘’De rijkste 10 procent bezit 66 procent van het vermogen. Daarnaast leven ongeveer een miljoen mensen in armoede.’’. De uitgangspunten om dit aan te pakken zijn; verhoging van het minimumloon met tenminste 10 procent, de aan het minimum gerelateerde uitkeringen – zoals de bijstand en de AOW – stijgen gedeeltelijk mee, wettelijke verhoging van het minimumjeugdloon en het beter beschermen van mensen met flexibele contracten en zelfstandigen.
Ook wil D66 het belastingstelsel vereenvoudigen. ‘’We willen een forse vereenvoudiging van het belasting- en toeslagenstelsel. Daarmee stoppen we het complexe rondpompen van geld.’’. Daarnaast pleit D66 voor een progressiever belastingstelsel ‘’waarin mensen met een diepe beurs en veel vermogen meer bijdragen aan de samenleving.’’.
‘’We werken toe naar een halvering van de veestapel’’
De woningmarkt staat al jaren zwaar onder druk. Een goede en betaalbare woning vinden is voor velen op dit moment een illusie. Daarom wil D66 tot 2030 een miljoen huizen bouwen. De stikstofvervuiling dreigt echter een rem op de woningbouw te zetten. ‘’D66 is bereid om waar nodig de uitstoot van landbouw, industrie of verkeer terug te dringen om woningbouw mogelijk te maken.’’. Uit berekeningen van het RIVM blijk dat 46% van de stikstofuitstoot afkomstig is uit de landbouwsector. Hier wil D66 dan ook dat de grootste reductie plaatsvindt. ‘’We werken toe naar een halvering van de veestapel.’’.
D66 stelt ambitieuze klimaatdoelstellingen. De doelstelling van het Verdrag van Parijs is een CO-2 reductie van 49% in 2030 ten opzichte van 1990. In het verkiezingsprogramma van D66 staat ‘’tenminste 60 procent’’ in 2030. Om dit te kunnen bereiken wil D66 dat het kabinet en ‘de overheid’ een leidende rol op zich gaan nemen om de doelstellingen te kunnen behalen.
Net zoals de VVD is D66 kritisch ten aanzien van het zorgstelsel. ‘’Het moet niet draaien om een zo hoog mogelijke productie, maar om het verlenen van de best passende zorg.’’. D66 wil ‘’breed investeren’’ in de zorg. Dit betekent onder andere meer geld voor verpleegkundig personeel, het promoten van een gezonde lifestyle, terugdringen van de administratieve lasten en het tegengaan van de lange wachtlijsten.
Nederland is een veilig en welvarend land, dit is echter niet vanzelfsprekend. Om onze belangen wereldwijd het beste te kunnen verdedigen wil D66 een verdere federalisering van de Europese Unie. Eén van de voorstellen van D66 is om ‘’het vetorecht af te schaffen van lidstaten in het Europees buitenlandbeleid.’’. Hierdoor krijgt de EU meer slagkracht op het wereldtoneel. Daarnaast wil D66 dat Nederland een barmhartiger migratiebeleid gaat voeren. Het nationale UNHCR-quotum moet volgens het verkiezingsprogramma omhoog van 500 naar 5.000 mensen per jaar.
Kaag wil de eerste vrouwelijke minister-president worden van Nederland. In de peilingen staat D66 op zo’n 11 zetels, ruim 30 zetels minder dan de VVD. Er kan veel gebeuren in twee maanden tijd, maar dat de sociaal-liberalen veel werk moeten leveren tot aan 17 maart staat buiten kijf.
Julian Uil
