Het zijn morgen voor Nederlandse verhoudingen zéér uitzonderlijke verkiezingen. Terecht heeft het kabinet besloten dat ze niet werden uitgesteld; het zijn falende regeringen die er een handje van hebben om verkiezingen uit te stellen en terecht heeft het kabinet vastgehouden aan het contract tussen de staat en de burgers dat inhoudt dat de regering niet tornt aan het moment waarop de inwoners zich kunnen uitspreken over hun politieke vertegenwoordigers. Uitzonderlijk is dat met het oog op het gevaar van coronabesmetting de verkiezingen zijn opgedeeld naar categorieën kiezers, 70-plussers die per brief mogen stemmen, kiezers die een verhoogd risico gevoelen en over twee dagen gespreid hun stem mogen uitbrengen. En die kiezers die morgen de rode potlood ter hand mogen nemen. Dit alles onder een streng regiem om besmettingsrisico’s te voorkomen.
Het vooraf ingeschatte risico dat van de briefstemmers zo’n twee procent een ongeldige stem zou uitbrengen door het wat ingewikkelde enveloppengedoe, bleek gisteren ernstigere vormen aan te nemen. Het is terecht dat de bewindsvrouw voor binnenlandse zaken daar vanochtend maatregelen voor heeft genomen. Immers, iedere onbedoelde ongeldige stem, is er één teveel, ook in coronatijd.
In een ander opzicht zijn deze verkiezingen uitzonderlijk. De partijen konden niet campagne voeren op de traditionele wijze. Het moet gezegd zijn dat de Nederlandse omroepen op uitstekende wijze de partijen hebben gepresenteerd in de debatten. Geen mondvol-meelpraatjes, zeer goed voorbereide en uitermate kritisch, was het een genot om de debatten te volgen, met de door het ijszakkers, de slordige argumenteerders, en de slecht geïnformeerde lijsttrekkers, naast de mannen en vrouwen die lieten zien dat ze kennis van zaken hebben, en dat deugdelijk kunnen uitdragen. Dit is een compliment voor het gilde van Nederlandse politieke journalisten.
Het enorme aantal nog zwevende kiezers is ook zeer uitzonderlijk. Bij de overwegingen om een keus te maken, zou men zich kunnen afvragen wat de werkelijke problemen op dit moment zijn. Op de eerste plaats, en dat is onmiskenbaar, de kwestie van de aardbevingsschade in onze regio. Zeker ook is de gestage opwarming van de aarde een brandende kwestie, een kwestie met vertakkingen naar de energietransitie, het terugdringen van de CO2 uitstoot dat weer raakt aan de toekomst van de landbouw. De woningnood die ons land heeft terug gebracht tot de situatie van de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Het belastingstelsel dat alweer aan herziening toe is. En niet te vergeten: de zorg. En zeker ook moet genoemd worden de kwestie van wat men samengevat kan noemen: het samenleven met elkaar, het omgaan met verschillen in cultuur, leefstijl, een kwestie die dreigt vast te lopen in hakken-in-het-zand voor of tegen een politieke correctheid of een traditionalisme. Wat iedereen echt zorgen zou moeten baren is de teloorgang van de jeugdzorg.
Het zijn handgrepen om te bepalen waar we morgen voor kiezen. Meer niet, in een uitzonderlijke situatie.
Berto Merx
