HET HOGELAND – Op 31 maart 2021 zal in het raadsoverleg en op 14 april tijdens de besluitvormende vergadering door de gemeenteraad van Het Hogeland worden gesproken over het voornemen van het college om 100% garant te gaan staan voor een lening van 9 miljoen aan het Wereld erfgoedcentrum. Naast de garantstelling wordt de raad gevraagd om ook akkoord te gaan met een ‘lening’ van 1,8 miljoen ten behoeve van het WEC voor de aanleg van parkeerplaatsen.
Het oorspronkelijke idee achter het WEC is geweldig: alle belangenorganisaties op en rond de Waddenzee op één plek in één gebouw. Zo zit je dicht bij elkaar, loopt makkelijk bij elkaar binnen en lost problemen met elkaars belangen op voordat ze ontstaan. Je zou zeggen: daar kan niemand tegen zijn! En er is ook niemand tegen zo’n plan. Daar zou het gemeenschapsgeld dat er nu in wordt gestoken ook helemaal op zijn plaats zijn, zeker het geld uit het Waddenfonds.
Vol enthousiasme begon er een gevarieerde groep betrokken partijen op initiatief van Niek Kuizenga, directeur van het Zeehondencentrum Pieterburen en directeur van stichting WEC-W met de verwezenlijking, maar moet de ‘armlastige’ gemeente Het Hogeland faciliteren en mede financierder zijn van de kosten voor inhuur, onderzoeken en parkeergelegenheid, en zich ook nog eens garant stellen voor € 9.000.000,00?
Niek Kuizenga
Stichting Zeehondencentrum Pieterburen én Stichting WEC-W hebben één en dezelfde directeur/bestuurder, Niek Kuizenga. Wat betekent dit in de praktijk, ook met betrekking tot het WEC?
Een stichting heeft een bestuur. Het bestuur van Zeehondencentrum Pieterburen bestaat uit één persoon en dat is Niek Kuizenga (met een jaarinkomen van bijna een ton). Er is een Raad van Toezicht bestaande uit H. Alders, M. Sijbom en A. Osterhaus, die toezicht houdt op dit bestuur. De enige sanctiemogelijkheid van een toezichthouder is dat het de enig bevoegde bestuurder kan ontslaan. Maar dat heeft geen zin, want de Raad van Toezicht kan daarna alleen Nick Kuizenga weer benoemen. Dus, het bestuur van de Zeehondencentrum Pieterburen (Niek Kuizenga) heeft een directeur aangesteld, dat is Niek Kuizenga. Het bestuur (Niek Kuizenga) controleert de directeur (Niek Kuizenga).
Gerelateerd aan WEC
Het bestuur van de Zeehondencentrum Pieterburen (Niek Kuizenga) heeft besloten een stichting op te richten om een WEC te bouwen. In de statuten van de stichting WEC staat dat het bestuur van die Stichting alleen mag bestaan uit mensen die in het bestuur zitten van de Zeehondencentrum Pieterburen (Niek Kuizenga). Het bestuur van de stichting WEC bestaat dus uit Niek Kuizenga. Dit bestuur heeft ook een directeur aangesteld. Dat is Niek Kuizenga. Uiteraard heeft de stichting WEC een Raad van Toezicht, maar …. als die ontevreden zijn kunnen ze maar één ding doen … opstappen. Met andere woorden, er is maar één baas over alles … en dat is Niek Kuizenga.
Onacceptabel
Deze constructie was voor een aantal belangrijke partners (Natuurmonumenten, Natuurschool) aanleiding om af te haken. In het programma Man, man, man op Omroep Het Hogeland liet ook Lutz Jacobi, directeur van de Waddenvereniging weten dat het voor de Waddenvereniging onacceptabel is dat één man alle zeggenschap heeft.
Gratis geld
Niek K. is op zoek naar gratis geld. Die zoektocht voert hij niet alleen, dat doet hij samen met dure ingehuurde bureaus, die worden betaald door onze gemeente. Niek K. is slim in het vinden van gratis geld. Per saldo wordt hij er alleen maar beter van met zijn dubbele directeursfunctie, met álle zeggenschap en zonder enig risico te lopen.
De eerste miljoenen gratis geld had hij al gevonden bij Provincie, het Waddenfonds en gemeente Het Hogeland, dus allemaal gemeenschapsgeld. Op het moment dat hij de provincie mee kreeg en dus ook het Waddenfonds blijkt het toeval dat gedeputeerde Henk Staghouwer ook voorzitter van de Waddenfonds was, dat was dus makkelijk zaken doen. De voormalige gemeente de Marne vond het wel een mooi plan, maar was terughoudend. Daar is in de gemeenteraad één miljoen gereserveerd, voor de aan te leggen infrastructuur in de openbare ruimte. Wel met een aantal stevige kanttekeningen, die zijn echter niet mee overgekomen naar de nieuwe gemeente Het Hogeland.
Mariëtte de Visser, eerst wethouder in De Marne en nu wethouder/portefeuillehouder in dit dossier verdedigde begin 2020 waarom de gemeente 8 ton extra voor gemaakte kosten moesten betalen. Daarbij is de situatie veel rooskleuriger geschetst dan deze werkelijk was.
De wethouder heeft toezeggingen gedaan de niet nagekomen konden worden. Zo beloofde zij een lijst van 50 samenwerkingspartners aan de raad te doen toekomen. Dat is nooit gebeurd, dat kan ook niet, want die lijst bestaat niet. Ook zou het geen probleem zijn om mede investeerders te vinden en zou het Zeehondencentrum zelf 9 miljoen investeren. Tijdens een werkbezoek in februari 2020 aan het Deense informatiecentrum over de Waddenzee in Ribe werd het zogenaamde ‘Akkoord van Ribe’ (http://www.werelderfgoedcentrum-waddenzee.nl/community/verklaring-van-ribe) gesloten is.
Gaandeweg zijn echter alle kritische lieden afgevallen, ook de horeca-invulling kent wisselingen. Aan de Natuurschool die al meer dan 30 jaar op eigen kracht schoolreisjes en excursies organiseerde, werd de eis gesteld 100.000 euro per jaar in te leggen. De Waddenvereniging en Natuurmonumenten haakten ook af, zij gingen niet akkoord met de alleenzeggenschap die door de huidige inrichting van het bestuur van het WEC-W in stand gehouden wordt. Zo schrijft Arjen Kok van de Natuurschool in zijn opzegbrief: “We zouden / zullen op weg om een plan van aanpak te maken hoe de community (alle ondertekenaars van het akkoord) vorm te geven. Lauwersoog en omgeving zijn daarin het vertrekpunt , bundelen van krachten samenwerking, verbindend en toegewijd zijn de sleutelwoorden. Natuurlijk moet zich dat uitkristalliseren en is het zoeken naar een balans daarin, dat besef ik me terdege. Naar mijn mening is Stichting WEC geen onderdeel van de community, zoals de opstelling nu is. Jullie proberen als kernteam te dicteren. Misschien dat de volgende beeldspraak dit illustreert: Het is een ‘mammoettanker’ (gebouw) die maar één koers heeft, terwijl ik uitga van een ‘armada’ (gebouw / haven/ omgeving) aan boten van klein tot groot. Ieder met zijn eigen rol en verantwoordelijkheid (betaald / onbetaald) maar wel met gezamenlijke missie.”
Het is tot op de dag van vandaag echter nog steeds niet inzichtelijk welke samenwerkingspartners, fondsen, subsidies, particuliere partijen en andere gulle gevers er écht bij het WEC-W betrokken zijn.
Rol van de gemeente
In april 2020 werden de raadsleden al warm gemaakt voor het garantstellingsverzoek dat nu voorligt, maar alle vragen die tussentijds gesteld zijn en te ingewikkeld waren, werden door het college afgedaan met het antwoord: “Dat is onze rol niet als gemeente, dat is aan de stichting.”
De raad heeft nog steeds geen inzicht heeft gekregen in waar de 8 ton gemaakte kosten uit bestaan. De exploitatie en begroting van de stichting WEC-W, en het hele formele plan voor het Wereld Erfgoed Centrum zijn nog onbekend bij de raad. Sterker nog, het moment van ‘go’ of ‘no go’ is de gemeenteraad tot nu toe niet gegund. De rol van het college achter de schermen gaat veel verder.
Bij de begrotingsvergadering van 11-11-2020 zei de wethouder dat ondanks dat er sprake was van vertraging, de kosten nog steeds binnen het kader van de 1,8 miljoen vielen. De kosten verantwoorden en inzichtelijk maken deed ze niet, de vrijgave van 8 ton door een meerderheid in deze raad is dus een blanco cheque geweest. Er is een zeer redelijke kans dat die 8 ton niet alleen was voor gemaakte kosten maar voor kosten die nog gemaakt moesten worden om het WEC-plan dat vastgelopen was in 2018 dit jaar alsnog vlot te trekken. Om de garantstelling nu voor te leggen aan de raad was langdurig dure inhuur nodig, die zich heeft gestort op de marketing, fondswerving en het vinden van samenwerkingspartners. De gemeente betaalt al bijna twee jaar het salaris van de projectmanager Wereld Erfgoed Centrum die in dienst is bij de gemeente.
Op papier lijkt het alsof het WEC-W al een feit is. Terwijl het definitieve plan er nog niet is, en wat er al wél van bekend is nog steeds aan elkaar hangt van onzekerheden en aannames. Na de gift van de blanco cheque bleef het erg stil rondom het WEC-W. Wel kwam het elke keer terug in andere beleidsstukken, de begroting, toerisme en recreatie, het lokale NPG. Maar dat was aldoor niet het moment waarop er ruimte was om vragen te stellen over het WEC-W of de verdieping in te gaan. Dat kan de raad nu dus wel.
De propaganda van Niek Kuizenga met in zijn kielzog het college naar de media schetst een beeld alsof het allemaal al rond is en de vlag uit kan. Maar is dat ook echt zo? Er is immers een incompleet en te rooskleurig beeld geschetst van de onzekere werkelijkheid.
Garantstelling
De provincie zit er met 9.7 miljoen in, het Waddenfonds met 5.1 miljoen en de gemeente met 1 miljoen voor openbare ruimte en 800.000 euro blanco cheque voor zogenaamde gemaakte kosten. Er ontbreekt nog een kleine 11 miljoen aan inkomsten voor het gebouw. Dat gat wil het WEC opvullen door een lening van 9 miljoen af te sluiten en door fondsen en giften te werven.
Citaat uit het rapport van hofleverancier Ecorys: “Daarnaast draagt het Zeehondencentrum bij aan de financiële dekking van dit project.” Zoals het nu wordt voorgesteld bestaat de investering door het Zeehondencentrum uit de lening, aangevraagd door Niek K. namens WEC-W, waar de gemeente 100% garant voor staan.
De garantstelling van 410.000:
Over de 410.000 garantstelling van het Zeehondencentrum schrijven ze in het rapport van Ecorys het volgende: “Ook hier geldt dat wordt voortgebouwd op de praktische ervaring en het netwerk van het Zeehondencentrum. De ‘achtervang’ van € 410.000 per jaar kan vervallen als de fondswerving voldoende oplevert. Ecorys beveelt aan om de Stichting Zeehondencentrum Pieterburen deze ‘achtervang’ schriftelijk te laten bevestigen, als voorwaarde voor de gemeentelijke garantstelling.”
De 410.000 die het zeehonden centrum garant stelt is geen investering, maar een achtervang op papier van 410.000 euro die kan komen te vervallen als er genoeg ‘gratis geld’ binnenkomt. De wethouder is in de veronderstelling dat de garantstelling 10 jaar vast staat, omdat ze na tien jaar ervaring weten hoe risicovol de exploitatie echt is en of deze aangepast moet worden.
Welke inkomsten vanuit commerciële activiteiten naar welke stichting gaan is onduidelijk. Beiden noemen het als belangrijke pijler in de exploitatie. Is er dan toch ergens een ruif waar beide stichtingen achter de schermen samen uit vreten?
2 miljoen voor parkeren
De eerder gedane toezegging van 2 miljoen investering vanuit het Zeehondencentrum in het WEC-W voor het parkeren is er niet meer. Wel is het voorstel nu dat de gemeente 1,8 miljoen investeert, als verhuurder de risico’s draagt, en het parkeerterrein dan kostendekkend gaat doorverhuren aan stichting WEC-W. Het is allemaal nog niet rond en men is nog in onderhandeling. Het raadsbesluit is inmiddels alweer achterhaald. Hoe dan ook, het is een rare constructie rondom een extra lening van 1,8 miljoen en alles wat er hier nog bij zal komen kijken
Het onderzoeksrapport
Of het nou een in een raadsbesluit of onderzoeksrapport staat: Een aanname is en blijft een aanname, en brengt een zeker risico met zich mee. De hoeveelheid oncontroleerbare aannames waarvan in het rapport van Ecorys en al eerder door wethouder de Visser uitgegaan wordt stapelen zich op. Hoe zit het met:
Teruggave BTW is een aanname.
Bezoekersaantallen en eventuele stijging daarvan in de toekomst is een aanname, toch is dit de basis van de exploitatie.
De hele exploitatie is op dit moment gebaseerd op aannames en al geworven gratis geld.
Risico-inschattingen zijn aannames.
Resultaten van de fondsenwerving zijn onbekend.
Bijdrage van hoofdpartners: Hoeveel en door wie is nog onbekend.
Huurovereenkomsten zijn nog niet gesloten, dus huurinkomsten zijn onbekend.
Er is onduidelijkheid over de ‘achtervang’ van 410.000, er is nog niets formeel over vastgelegd.
Er is een aanname dat het gebouw en de landschapsarchitect voor de omgeving binnen budgettaire kaders blijven.
Zoals we hebben laten zien is er met de huidige opzet geen samenwerking en wil ook geen enkele belangenorganisatie in het pand. De huidige stichting WEC is van één persoon die eigenaar van het pand gaat worden. Helemaal, 100% eigenaar van een pand wat wordt gebouwd met belastinggeld van ons allemaal.
Hoe zit dat dan met die partners?
Er zijn geen partners. Er zijn hooguit mogelijke huurders, die geld gaan betalen om een kamertje te betrekken in het pand van ons belastinggeld. Die huuropbrengst gaat dan naar de stichting waar Niek Kuizenga de enige bestuurder is, de enige directeur is aangesteld door de stichting Zeehondenopvang waar Kuizenga de enige bestuurder is en de enige directeur is.
Kuizenga wil graag pandjesbaas zijn van een gratis gebouw, waar hij dan huur rekent en in de zakken van zijn stichting steekt. Uit die zakken betaalt hij dan zichzelf als directeur én de kans is groot dat er geld vanuit de stichting WEC naar de stichting Zeehondenopvang gaat stromen, want zoals we uit de jaarstukken van deze stichting weten is dat die armlastig en blut zijn.
Wat Kuizenga wil is dat de overheid een groot parkeerterrein aanlegt waar iedereen uit het dorp mag parkeren, maar wel met een slagboom ervoor. Kuizenga wil dan de sleutels van die slagboom hebben en voor iedere parkeerplaats huur ontvangen, zodat hij van de opbrengst kan leven én zijn eigen autocollectie kan onderhouden. Hij zal dan zeggen dat het terecht is omdat hij ook zorgt dat de slagboom open en dicht gaat.
Hoe zou het dan wel moeten volgens Man, man,man?
De hele opzet van de stichting WEC moet op de schop. Niek Kuizenga zou zich daaruit moeten terug trekken. De statuten van de stichting moeten worden aangepast zodat het een stichting van alle belangenorganisaties wordt. Dat het een beheerstichting wordt die enkel als doel heeft om alle partijen een eigen plek in dit pand krijgen en mede-eigenaar worden. Dat zou een enorme verrijking zijn! En dan is er vast ook een mooie plek voor de Zeehondenopvang (en zijn directeur), maar gewoon gelijkwaardig aan de andere partijen.
Tenslotte noodzaak
Het gaat goed met de zeehonden op het Wad, zo goed dat de opvang van zeehonden in Pieterburen in de huidige vorm niet meer relevant is.
‘Opvang niet meer persé nodig’
Op de site van zeehondenopvang Ecomare op Texel staat te lezen: ‘Het gaat goed met de zeehonden in de Waddenzee. De aantallen zijn hoog en elk jaar worden er honderden jongen geboren, zowel bij de gewone als de grijze zeehonden. Om het voortbestaan van zeehonden in Nederland te garanderen lijkt opvang niet meer persé nodig.’
‘Je verzwakt uiteindelijk de hele populatie’
Een jonge zeehond die door zijn moeder alleen is gelaten noemen we een ‘huiler’, en niet voor niets, zo’n klein ‘ding’ kan hartverscheurend huilen. Maar hoe zielig zijn deze dieren nou écht? Gedragsonderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen onderzochten het in 2016.
Hoogleraar gedragsbiologie professor Ton Groothuis gaf in het BNN/VARA- programma Vroege Vogels tekst en uitleg. ‘Pups die even alleen zijn gelaten worden in de tussentijd vaak gezoogd door andere moeders. Ze kunnen het dus heel lang alleen rooien.’Groothuis begrijpt dat het alleen laten van een schreeuwende zeehondenpup soms niet meevalt. Het zijn nou eenmaal – figuurlijk gesproken! – aaibare dieren, met grote ogen.
‘Maar in de meeste gevallen doe je meer kwaad dan goed wanneer je een jong van de wadplaat plukt’, benadrukt Groothuis. ‘Een moeder blijft nog heel lang naar haar verdwenen jong zoeken. Bovendien doe je de populatie er ook geen goed mee. Die populatie groeit de laatste jaren enorm. Door zwakke dieren op te vangen verzwak je uiteindelijk ook de hele populatie. De enige reden om in het uiterste geval een dier op te vangen, is vanuit oogpunt van dierenwelzijn, maar daar moet je dus uiterst terughoudend mee zijn, blijkt uit ons onderzoek.’
‘Aantal zeehonden opnieuw toegenomen’
Het aantal zeehonden in het Nederlandse deel van de Waddenzee is afgelopen jaar opnieuw toegenomen, meldt Wageningen University & Research. Bijna een derde van de getelde zeehonden was nog pup. Het aantal jonkies in de Nederlandse Waddenzee lag dit jaar 9 procent hoger dan vorig jaar.
Tekst en onderzoek: redactie Man, man, man, het politieke opinieprogramma van Omroep Het Hogeland
