Onderdendam ( Gr. ) Maandag 28 Februari 2022, 06u45 ( Wintertijd ):

“ ZO- wind. Windkracht 1. Zeer helder. Geen wolkje aan de lucht. Het is al licht. Ik heb me behoorlijk verslapen. Met onze hond Nantske sta ik met enige verbazing om me heen te kijken vanaf het bruggetje over het Boterdiep. Hoe licht het al is. Geen enkele ster is meer te zien, alleen de planeet Venus, de zogenaamde ochtendster staat nog te stralen in het zuidoosten. Wel branden de straatlantaarns nog, maar de weerkaatsing ervan in het wateroppervlak is zo flets dat het moeite kost om hun ovalen schittering te ontdekken op het gladde,spiegelende water. Heel scherp steekt het silhouet van de grote, gele treurwilg [ Salix babylonica etcetera L. ] af tegen de roze lucht. Het ochtendgloren is begonnen. Horizontale banen oranjeroze licht verschieten naar geel, gaan over in teer, breekbaar blauw. Een zwarte kraai [ Corvus corone L. ] vliegt uit, luid krassend. Ik ga de zestien treden af, Nantske nog aan de lijn. Ik wil niet het risico lopen dat  ze enthousiast het wandelpad opschiet en onder een fiets komt. In de berm van het schelpenpad ligt aardig wat rijp op het gras. Het pad zelf is bezaaid met losgeraakte takken van de treurwilg. Ik spring er over heen. Even later zet ik de eerste stappen op mijn wandelpad.

Teamspeler

Er ligt een laagje ijs  in de sloot, links van me. Dof glinstert het in het ochtendlicht. In de grote ligboxenstal van Thybaut glijdt een wit licht heen en weer. Daar krijgen de koeien kuilvoer vermengd met wat bijproducten. Voor melkveehouders is het lastig om in de toekomst te kijken, zeker nu.. De prijzen van grondstoffen voor krachtvoer schieten omhoog. Hier wreekt zich de kwetsbaarheid van die sector die zich slechts gespecialiseerd heeft in een ding: zoveel mogelijk melk produceren. Het aantal gemengde bedrijven die de bijproducten voor het voer zelf produceren in het Noorden is uiterst gering, zo niet nihil. Alleen van Thybaut weet ik dat eigen geteeld graan en andere producten ook bestemd worden voor  de melkveetak en het kippenbedrijf. Maar zij komen ook oorspronkelijk uit Vlaanderen.  Het denken over hoe de samenwerking georganiseerd moet worden tussen in akkerbouw gespecialiseerde bedrijven en melkveehouders staat nog echt in de kinderschoenen in Nederland. Als kind vlak na de oorlog opgegroeid in Brabant, was ik zeer vertrouwd met het gemengde bedrijf . Een bedrijfsvorm die daar toen alle boeren hadden. Je had wat koeien naast het telen van haver, rogge en voederbieten. Nu is dat een stuk lastiger geworden. Boeren zouden daarvoor moeten investeren in twee machineparken, voedselproductielijnen en niet te vergeten twee administratiesystemen. Want de regelgeving voor akkerbouw is heel anders dan voor de melkveehouderij. Toch, wanneer melkveehouders zich in willen dekken tegen extreme prijsschommelingen van graan en soja, zoals nu door de oorlog in Oekraïne, zit er niet veel anders op dan bijproducten zelf te produceren. Dat zou ook kunnen gaan in de vorm van een coöperatie. Waarbij akkerbouwers en melkveehouders gelijk investeren maar ook eventuele winst samen delen. Het maakt de zaak complex maar het is niet ondenkbaar. De boer van de toekomst zal veel meer een teamspeler moeten worden, minder gefocust zijn op alleen het eigen bedrijf. Dat eist een heel ander type boer dan nu het geval is. Het is vervelend om te zeggen maar boeren gunnen elkaar soms het licht in de ogen niet.

Partner volgen

‘ Kra, kra, kra…’De kraaien op het erf van Annemarie de Haan worden wakker. Een van hen is al zo ver, dat hij uitvliegt. Ik sla de hoek om en zet er een stevige vaart in, want het is fris, net onder nul. Nu voel ik ook de ijskoude wind. Ook op de Zuidersloot waar het waterpeil vrij laag is, ligt ijs. Doordat het zo licht is, valt goed te zien hoeveel aalscholvers [ Phalacrocorax carbo L. ] er momenteel ’s nachts bivakkeren in de drie bomen vlakbij de Kardingemaar. Snel geteld zijn er dat zeker dertig. Driemaal krast een kraai terwijl hij de loop van de Havertsetocht naar het zuiden volgt. Het signaal is bestemd voor een collega of partner die opvliegt uit een van de meidoornstruiken [ Crataegus monogyna L. ]  in de berm rechts. Een scholekster [ Haematopus ostralegus L.  ]  begint te rellen in de omgeving van diezelfde  waterloop. Gister namiddag zag ik dat zich zeker een paartje heeft gevestigd naast de plassen op het vierde perceel van Rozeboom in het noordoosten. Ook bij Harm van der Giezen, de boerderij die het dichtst bij het wandelpad ligt, wordt de trekker en mengwagen gestart. In de mengwagen wordt het ingekuilde gras vermengd met allerlei bijvoer. Doel:  het eiwit- en vetgehalte in de melk op stuwen. Ik kijk eens om me heen. Bij Willem Wijlhuizen op Onderwierum is men ook al aan de slag. De schijnwerpers op de dak van de trekker en de felle lampen van opzij verraden precies wat men aan het doen is op het erf. ‘Whoackh ..’, een aalscholver vliegt achter me over het pad. Gevolgd door twee soortgenoten die voor me uit, hoog in de lucht,  zeker dertig meter,  eerst een bochtje trekken voor de kunst, dan pas buigen ze definitief af naar het zuiden. De kou valt tegen. Mijn vingers beginnen pijnlijk  te tintelen. Twee kraaien zie ik ver voor me uit met dansende bewegingen over het pad huppelen, een meter of dertig voorbij mijn keerpunt, de ree van herenboerderij de Haver. Even later kom ik daar zelf aan, draai me om en ga op de terugweg.

Spiegel…

Ik zie een fietser vanuit het dorp deze kant opkomen. Na vijf minuten, ik heb Nantske inmiddels vast, komt hij beter in het zicht . Het is een jongeman in de werkkleding van een schilder met een oranje koptelefoon op, die zwijgend voorbij fietst. Ik kom hem ook wel eens ’s middags tegen. Hij kijkt dan star voor zich uit, in zichzelf gekeerd. Het wordt steeds lichter. De kleuren van het ochtendgloren vervagen om plaats te maken voor een egaal blauwe lucht. Twee aalscholvers vliegen uit over de Havertsetocht. Achter me  hoor ik de mengwagen bij van der Giezen blaffend klepperen. Een tweede fietser komt in het zicht. Een vrouw helemaal ingepakt met een muts op en een sjaal voor het gelaat. Slechts een kleine streep laat haar ogen zien. Ze zwaait na mijn ochtendgroet terug. Opnieuw kleppert de mengwagen. Twee aalscholvers kruisen het pad voor me op vijf meter hoogte. Ik kan de witte streep naast hun ogen zien. Een scholekster begint te rellen. Lange rollers worden afgewisseld met hoge, schokkende geluiden. Ik sla de hoek om voor het laatste stuk. Twee kraaien komen me tegemoet vliegen. Ze dollen wat met elkaar, stoten elkaar aan met de punten van hun vleugels. Ik kijk nog  eens om me heen. Er ligt nog steeds water in de wei links van Rozeboom. Ik hoor krassen. Mijn buurman Jacob Sturing moet zijn voorruit van ijs ontdoen. Ik probeer vanochtend even niet aan de oorlog in Oekraïne te denken en me op alledaagse dingen te concentreren. Het lukt me niet. Het idee dat zo maar een Europees land met grof geweld kan worden binnen gevallen, en daarnaast ook nog gedreigd kan worden met kernwapens, maakt dat we met zijn allen in Nederland  ineens in een totaal andere wereld zijn beland. Waarin nodig is  dat er andere keuzes worden gemaakt. Meer geld bijvoorbeeld naar defensie. Een zo snel mogelijke opbouw van een krachtig Europees leger. De samenleving zal er voor een deel anders gaan uitzien daardoor. Misschien is het wel nodig dat de dienstplicht wordt heringevoerd. Zij het in een sterk gemoderniseerde vorm. Industrie en landbouw zouden meer zelfvoorzienend moeten worden omdat sommige exportmarkten in vijandelijk gebied liggen. Een nieuwe Koude Oorlog? Jazeker, de Oekraïners vergieten nu hun bloed door de fouten die onze politieke leiders hebben gemaakt. De leiders die wij overigens zelf na democratische verkiezingen op het pluche hebben gezet met hun tekort schietende, geopolitieke  visie. Dus laten we ook eens naar onszelf kijken vandaag. De spiegel al bij de hand ? ……………………………..( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retriever –jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen. Dit is al weer de zevende jaargang van ‘ De winkelhaak.