Zullen de onderhandelingen voor een coalitie verrassingen opleveren?

De politieke partijen komen maandagavond bijeen voor de eerste aftasting van het spel om de vorming van het nieuwe college van b en w voor Het Hogeland. Om acht uur begint dan in het dorpshuis Ubbegaheem in Sauwerd een “duidingsdebat” met de lijsttrekkers aan tafel om de verkiezingsuitslag te bespreken en te verkennen hoe de komende raadsperiode eruit gaat zien. “Ook kunnen de partijen aangeven wat de uitslag voor hen betekent en hoe zij hun rol zien in de coalitie- en collegevorming,” zo zegt de uitnodiging het wat wollig. Er moet gewoon een coalitie komen en de vraag is: zullen die onderhandelingen een verrassing opleveren?

Natuurlijk is er veel vreugde bij Hogeland Lokaal Sociaal. Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen in november 2018 haalde de partij, toen onder leiding van Nico Werkman een slordige 500 stemmen op wat onvoldoende was voor een zetel. Met Rolf van Bruggen als lijstrekker gierde de partij gisteren met tien procent van de stemmen naar drie zetels. Ook voor Lokaal Sociaal zijn er redenen om een feestje te bouwen. LS had met Linda Visser één zetel en dat worden er twee met 7,6 procent van de stemmen. GroenLinks stijgt van 9 procent naar 11,8 en dat mag voor lijstrekker Arjen Nolles reden zijn om in de handen te wrijven. De ChristenUnie zakte met anderhalf procent naar 13,3. De VVD daalde met 0,7 punt naar 5,8 procent van de stemmen. De hardste klap kwam bij het CDA. De partij van Kristel Rutgers verloor vijf procent om op 13,4 te eindigen. De PvdA van Mariette de Visser haalde 13,9 procent en verloor daarmee een half procent. Eltjo Dijkhuis van GemeenteBelangen boekte een half procent winst en kwam op 24,1 procent uit.

Deze platte cijfers leiden – na rekenwerk – tot 8 zetels voor Gemeentebelangen dat 2 restzetels binnenhaalde net als in 2018. Het CDA haalt 3 zetels plus 1 restzetel. De ChristenUnie mag 4 stoelen reserveren waarvan een restzetel. De PvdA is goed voor 4 zetels. Deze partijen vormden met 22 van de 29 raadszetels het aftredende college van b en w. Nu zijn ze goed voor 20 zetels wat nog steeds een comfortabele meerderheid is.

Vertrouwen, poppetjes en een scheut psychologie

Wat bij de coalitie vorming cruciaal is, is het vertrouwen dat partijen en poppetjes in elkaar moeten hebben. Dat ze in staat zijn te geven en te nemen, niet iedereen kan zijn zin volledig krijgen. Men kan niet anders dan concluderen dat voortzetting van de huidige coalitie van GB, CDA, PvdA en CU wat dit betreft de meest voor de hand liggende optie is. Temeer ook daar dit college ten eerste de vorming van de nieuwe gemeente goed in de hand heeft gehad. Zeker ook moet genoemd worden het breed gedragen financieel beleid met als resultaat dat we geen gemeente hebben die alsmaar rode cijfers produceert. De lasten voor de inwoners zijn aan te merken als middenmoter vergeleken met andere gemeenten. De relaties met de ondernemerswereld zijn aanzienlijk verbeterd. Ja, het gaat niet altijd perfect, maar dat kan ook niet omdat in elke organisatie nu eenmaal zwakke plekken heeft.

De opgaven voor de nieuwe coalitie zijn niet gering: het aardgasdossier, de woningnood, de jeugdzorg, de armoedebestrijding en de energietransitie, om maar wat te noemen. De verdere economische ontwikkeling van dit gebied, groenbeheer, de jeugdsozen en het alcoholbeleid en de molensteen de Tirrel. Enzovoort. Het zijn taaie onderwerpen waar het nieuwe gemeentebestuur niet altijd voldoende bevoegdheden over heeft. Realistische afspraken, vastgelegd in een programma-akkoord, daar heeft de inwoner recht op, daar heeft hij of zij voor gestemd. En daar zal de kiezer straks de politici op afrekenen.

De oppositie. In de afgelopen jaren heeft GroenLinks een constructieve oppositie gevoerd en is daarmee in staat geweest het groen-sociale accent hier en daar duidelijk aan te brengen. De VVD heeft onmiskenbaar als verdienste het benadrukken van correct beleid formuleren en net zo correct dat beleid uit voeren. De opbrengst ervan valt tegen. Lokaal Sociaal? Ontegenzeggelijk dwingt de ijver en gedrevenheid van Linda Visser respect af en zet zij zaken voor het voetlicht die serieus aandacht verdienen en waar de kiezers deze partij met twee zetels voor beloonden. De invloed op de besluitvorming is niet in overeenstemming met de vlijt en gedrevenheid. Hogeland Lokaal Centraal heeft met de vakmatig sterke Nico Werkman en de gedreven en ervaren Rolf van Bruggen goede raadsleden bij de hand. Hoe zij uitpakken, dat is afwachten.

Het valt te bezien of deze partijen – in totaal 9 zetels – nodig zijn om een coalitie samen te stellen die de vereiste kwaliteit heeft, stabiliteit in huis heeft en een deugdelijke, realistische visie heeft voor de toekomst van de gemeente Het Hogeland. En dan komen nog de poppetjes erbij en het vertrouwen dat men in elkaar moet hebben. Politiek is zakelijk, gaat over wat kan en wat niet kan. En er zit een scheut psychologie bij.

Berto Merx