Gegevens vogelsoorten goede voorspeller uitbraak vogelgriep

WAGENINGEN – Gegevens over de verspreiding van wilde eenden, knobbelzwanen en rotganzen kunnen helpen bij het voorspellen van het risico op een vogelgriepuitbraak op pluimveebedrijven. Dat blijkt uit het proefschrift van Janneke Schreuder van Wageningen University & Research in samenwerking met Universiteit Utrecht en Sovon Vogelonderzoek waar zij enkel maanden geleden op promoveerde.

Schreuder onderzocht de omgevingsfactoren van 26 uitbraken met hoogpathogene vogelgriep op Nederlandse pluimveebedrijven en vergeleek die met factoren rondom 104 niet besmette controlebedrijven. Via ‘machine learning’ analyseerde de onderzoekster voorspellende indicatoren voor vogelgriepuitbraken. Dichtheden van wilde vogels bleken de beste voorspellende indicatoren; 19 van de 20 hoogst scorende indicatoren betroffen wilde vogels. Daarvan waren 17 watervogels en twee roofvogels. Naast wilde vogels, droeg ook één van de landschapskenmerken, het agrarisch gebruik, bij aan de voorspelling van vogelgriep op pluimveebedrijven.

Van de watervogels bleek de wilde eend de belangrijkste bijdrage te leveren aan de risicovoorspelling, gevolgd door de knobbelzwaan, rotgans en smient. “Voorheen werd vooral gekeken naar landschapskenmerken zoals open water als voorspellende factor. Landschapskenmerken spelen een rol bij de aanwezigheid van wilde vogels en de aantallen waarin zij voorkomen op een bepaalde plek. Uit mijn onderzoek blijkt dat de aanwezigheid en aantallen wilde vogels betere indicatoren zijn bij het voorspellen van een vogelgriepuitbraak op pluimveebedrijven, dan de landschapskenmerken op zich”, legt Schreuder uit.

“Ondanks het beperkte aantal geanalyseerde vogelgriepgevallen, 26 in totaal, blijkt het model een nauwkeurige voorspelling te geven van het risico op een uitbraak”, aldus onderzoekster Schreuder. Volgens haar zijn deze analyses en de risicokaart van vogelgriep die eruit voortvloeit goede hulpmiddelen om de monitoring op vogelgriep te prioriteren. Ook draagt deze kennis bij aan het gericht inzetten van preventieve maatregelen om insleep van vogelgriep op bedrijven te voorkomen. “Bovendien kunnen de kaarten helpen om te bepalen waar pluimveebedrijven het best gevestigd kunnen zijn om het risico op een vogelgriepuitbraak tot een minimum te beperken.”

Verspreiding

De aanwezigheid en aantallen van de wilde eend en de knobbelzwaan zijn volgens het model van Schreuder van het grootste belang, gevolgd door enkele ganzensoorten. “In veel van deze watervogels zijn in diverse recente vogelgriepuitbraken de hoogpathogene virusvarianten gevonden, net als bij enkele andere soorten uit de lijst met best voorspellende vogelsoorten”, vertelt de onderzoekster. Het onderzoek geeft geen duidelijkheid over de rol van deze vogels bij het overbrengen van het vogelgriepvirus naar pluimveebedrijven. “Verder onderzoek naar deze vogelsoorten kan daarvoor nieuwe aanknopingspunten geven.”/Webredactie

Gemiddelde risico op hoogpathogene vogelgriepuitbraak bij pluimveebedrijven op basis van het model. De voorspelling van het vogelgriep risico varieert van 0 (groen = laag risico) tot 1 (rood = hoog risico).