Onderdendam ( Gr. ) Vrijdag 18 November 2022, 05u20 ( Wintertijd ) :

“ZO- wind. Windkracht 3. Zwaar bewolkt. Een laaghangend wolkendek, dat hermetisch de hemel afsluit tot aan de horizon. Het is pikdonker. Met onze hond Nantske klim ik het houten bruggetje over het Boterdiep op, het kanaal voor ons huis. Het is nog heel vroeg, zelfs voor mijn doen als vroege opstaander. Een enkele personenauto passeert, wanneer ik halverwege de top ben van de brug, die niet zes meter hoog boven het water uitsteekt, zoals ik hier vaak geschreven heb maar zeker acht tot tien meter. Dat bedacht ik gistermiddag , toen ik weer eens boven op die brug stond  met onze hond en bij daglicht naar beneden keek. Ik krijg de indruk dat ik de doorvaarhoogte steeds veel te laag, zes meter, heb aangegeven. Wat trouwens nu hier in het donker het meeste opvalt , is de temperatuur. Het is maar net boven nul. Nauwelijks drie graden. De harde zuidoostenwind maakt het er niet beter op. Ineens, zodra ik eenmaal op de brug ben aanbeland, weet ik niet wat ik voel. Een soort koude veertjes landen op mijn wangen, niet veel , slechts af en toe een met een tussenruimte van zo’n tien seconden. Natte sneeuw lijkt het wel. De wind suist in de treurwilg [ Salix babylonica etcetera L. ] aan de overkant. Een massief geluid klinkt met een lage toonhoogte. Weinig reden meer  om hier te staan blauwbekken. Ik moet bewegen om warm te blijven. Het gaat meteen harder waaien als ik de brug afga. De lijn van Nantske in mijn linkerhand geklemd , de andere hand aan de leuning. Beneden valt de kou me nog meer tegen. Maar ik moet niet zeuren vind ik. Ook twee graden boven nul  is niet echt een winterse temperatuur. Ik vind dat ik bij min vijftien graden en een harde oostenwind pas echt recht van piepen heb. Ik laat Nantske van de lijn en zet de eerste stappen op mijn wandelpad.

Haakse bochten

Maar twintig meter kan ik voor me uitkijken. Onder het wolkendek is het nog wel zo helder dat ik in het oosten door hun stal- en erf- lichten vijf boerderijen kan zien liggen: van Middelkoop, Wouda op de Fraamweg, Zorgboerderij Fraam , Maatschap Thybaut en Harm van der Giezen. Tussen Thybaut en Harm van der Giezen schitteren nog altijd twee witte lampen. Dat licht komt van veel  verder weg, een plek die dicht bij de spoorlijn naar Delfzijl moet liggen. Een erf? Een bouwplaats? Ik ben er nog steeds niet achter. Boven Middelstum is er veel weerschijn. Dat geldt ook voor de weerkaatsing van straatlicht in de wolken boven Bedum. Eenbeetje  licht daar vandaan schijnt op het pad voor me . De koude wind is nu zo doordringend dat ik hem door alle laagjes kleding die ik aanheb heen voel. En dat zijn er een heleboel sinds ik het op mijn werkkamer de verwarming  niet aanheb. Daar is het twaalf graden. Dat moet te doen zijn, verwacht ik . Jammer maar als later op de dag de oostenwind harder gaat blazen, wordt het zo koud dat de verwarming als nog aanmoet. Tot vijftien graden. Ik kijk eens om me heen. Dat kan weer als je beseft hoeveel anders de sfeer buiten nu is vergleken met gisteren. Toen was er alleen maar een stormachtige wind die met me speelde alsof ik een blad was dat van de boom was geblazen. Nu kan ik weer bewust om me heen kijken. Een auto rijdt over de Fraamweg. Eerst zie ik de koplampen een fikse hoeveelheid licht uitspugen. Dan, onverwacht , schitterend rode achterlichten. Een hele batterij zoals dat tegenwoordig bij nieuwere modellen auto’s het geval is. Die plotselinge verandering wordt veroorzaakt doordat de Fraamweg een aantal haakse bochten in petto heeft voor de niets vermoedende automobilist. Schijnbaar heeft de ruilverkaveling hier met een aantal problemen gekampt. Er moest ook een vaart, de Kardingemaar , die een wat grillig verloop heeft en een brede sloot ten westen daarvan, de Havertsetocht  in het geheel worden ingepast. Ik sla de hoek om en kuier naar het zuiden.

Sneeuw?!

Heb de wind nu op kop. Het zicht is hier even goed of slecht; het is maar hoe je het bekijkt. Voor het eerste keer dit seizoen heb ik koude vingers. Maar desalniettemin, we boffen tot nu toe geweldig. Op de volgende site is daar het een of ander over te vinden:

https://frank62weer.com/geschiedenis-sneeuwval-in-nederland/#:~:text=Als%20naar%20alle%20waarneemstations%20in,2022%20waren%20er%20gesloten%20sneeuwdekdagen .

De laatste keer dat er in november flink wat sneeuw viel, was zes jaar geleden, in 2016. Maar het was niet de laatste keer dat jaar. Februari vorig jaar was er een korte maar hevige sneeuwweek. “ De sneeuwval zou een koude periode van 8 dagen inluiden, waarbij het tot nu toe 2 keer tot strenge vorst kwam in De Bilt (in Hupsel, in de Achterhoek, 6 keer op rij). De vorstperiode duurde van 7 t/m 14 februari. In het noorden van het land kwam het tot windkracht 8, de status dat je mag spreken van een sneeuwstorm. In Midden-Nederland bleef het met windkracht 6 tot 7 bij een sneeuwjacht. Het is de derde winter met een sneeuwjacht in de 21e eeuw. “.

Waar ik verder op wil wijzen is hoe groot onze vergeetachtigheid wordt,  als het om het weer gaat. Ik wist dat er ooit in november sneeuw was gevallen. Ik dacht dat het veel korter geleden was. Terwijl ik toch heel vaak over het weer schrijf. Als herinnering beklijft het nauwelijks, merk ik. Ik ga sneller lopen. Vooral ook om het niet koud te krijgen . Er heerst een raar soort rust. Dat komt niet alleen doordat het gisteren zo’n ruig weer was, maar ook doordat het een beetje stil lijkt op het boerenfront. Het is Vrijdag vandaag .Dat betekent dat ik wat dieper op een nieuwsitem van deze week in wil gaan. Dat is de kwestie van die boerenbedrijven die als zogenaamde “PAS –melders “ worden betiteld.

Wat zijn eigenlijk, PAS- melders? PAS is de afkorting van “Programma Aanpak Stikstof “. Er zijn meerdere sites te vinden die uitleggen wat boeren te wachten staat die als PAS- melder worden aangemerkt. Het zijn bedrijven die willen uitbreiden of uitgebreid zijn en waar de provincie een vergunning voor heeft afgegeven. Maar die vergunning is door een uitspraak van de rechter achteraf vernietigd. De helderste maar ook de meest gedetailleerde uitleg vond ik op de site van een agrarisch advieskantoor :

https://acconavm.nl/blog/zo-verloopt-het-proces-rondom-pas-melders/ :

“Hebt u een PAS -melding gedaan? Dan kan u deze melding laten legaliseren. In de Wet stikstofvermindering en natuurverbetering (Wsn) is namelijk vastgelegd dat alle PAS- melders worden gelegaliseerd. Om dit te realiseren is er meer ‘stikstofruimte’ nodig. Maar een oplossing hiervoor is er nog niet. Wat betekent dit voor u? In deze blog leest u hier meer over.

Meer stikstofruimte

Begin april heeft Christianne van der Wal, minister voor Natuur en Stikstof, de Tweede Kamer een brief gestuurd. Hierin deelde zij haar plannen om meer stikstofruimte te creëren. Namelijk door varkenshouders te saneren, veehouderijen bij natuurgebieden te laten opkopen door de provinciën, en door de landelijke beëindigingsregeling. De ruimte die hierdoor ontstaat zou worden gebruikt om de PAS- melders te legaliseren. Maar deze ruimte blijkt hiervoor niet voldoende.

Wet stikstofvermindering en natuurverbetering

Toch moet de overheid hier wel extra ruimte voor vrijmaken. Want zoals gezegd moeten volgens de Wsn alle PAS- melders worden gelegaliseerd. Het gaat hierbij om bedrijven die tijdens het Programma Aanpak Stikstof (PAS) een melding deden bij de overheid van bijvoorbeeld een uitbreiding, of geen melding hoefden te doen. Hoe de overheid dit gaat realiseren, is nog niet bekend.

Drie jaar de tijd

De overheid heeft beloofd om binnen drie jaar alle PAS- melders te legaliseren. Dit legalisatieprogramma is op 28 februari dit jaar vastgelegd. Vanaf dat moment is de termijn van drie jaar ingegaan. Dit vraagt van u dus nog wel wat geduld.

Nog geen melding tot legalisatie

Hebt u een PAS- melding gedaan, maar nog geen melding gedaan bij de overheid om deze te legaliseren? Dan hebt u als het goed is in mei een brief ontvangen van de RVO [ KW : De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland in Assen  ] . Ga voor uzelf na wat de reden is dat u nog geen melding hebt gedaan om te legaliseren. Daarvoor zijn er drie mogelijkheden:

U bent nog er nog niet aan toegekomen om uw PAS- melding te legaliseren.

U hebt zelf beoordeeld dat het voor u niet positief uitpakt om de melding te laten legaliseren.

Er zijn voor uw bedrijf meerdere PAS- meldingen ingediend. En u hebt niet alle PAS-meldingen aangemeld bij de overheid voor het legalisatietraject.

Bent u nog niet toegekomen aan het legaliseren van uw PAS- melding. Dan hebt u nog tot 1 december 2022 de tijd om dit wel te doen. Ook de financiële tegemoetkoming van 1.600 euro kan u tot deze datum aanvragen. Voor zowel de eerste als tweede optie geldt dat het verstandig is om te inventariseren wat het voor u betekent. En of het eventuele eerdere advies nog steeds geldt voor uw bedrijf met de huidige wetgeving.

Wel of niet legaliseren?

Hebt u een PAS- melding gedaan? Weet dan dat het niet verplicht is om deze te (laten) legaliseren. De keuze om niet te laten legaliseren kan bijvoorbeeld spelen wanneer u op korte termijn (gedeeltelijk) gaat staken met uw bedrijf en niet op legalisatie van de PAS- melding wil wachten.

Dit kan aan de orde zijn wanneer uw referentiesituatie groter is dan de PAS- melding. Is de ammoniakemissie van de veestapel in de referentiesituatie hoger dan de ammoniakemissie van de veestapel gemeld in uw PAS- melding? Dan kan het wellicht voordeliger zijn om de PAS- melding niet te legaliseren. In plaats daarvan kunt u extern salderen met een eventueel overschot in ammoniak. “

Dit is dus de beschrijving van de bestaande procedure. Wat deze week speelde en waardoor boeren weer opnieuw in het nieuws kwamen, was dat boeren met hun trekkers afgelopen woensdag naar het provinciehuis van Overijssel in Zwolle reden en daar een gesprek op het plein voor het provinciehuis eisten met de betreffende Gedeputeerde. Ze hadden daarvoor alvast een trailer met spreekgestoelte en geluidsinstallatie meegebracht. Daar moesten  de Gedeputeerden verantwoording afleggen over de trage gang van zaken en bepaalde toezeggingen doen. Op de site van de NOS vond ik het beste verslag :

https://nos.nl/artikel/2452642-protesterende-boeren-verlaten-zwolle-zonder-dat-het-tot-een-gesprek-komt-ministerie-reageert :

“ In Zwolle hebben enkele honderden boeren geprotesteerd bij het provinciehuis. Ze hadden trekkers voor het gebouw geparkeerd en droegen protestborden. Ze protesteerden tegen het opleggen van dwangsommen aan ‘PAS- melders’: dat zijn (voornamelijk) boeren die voor bepaalde activiteiten waarbij stikstof wordt uitgestoten, zoals uitbreiding van hun bedrijf, eerst geen vergunning hoefden aan te vragen, maar dat nu van de rechter wel moeten doen. Het kabinet beloofde deze boeren tegemoet te komen, maar dan moet wel eerst ergens anders de stikstofneerslag verminderenl ‘De boodschap? Stoppen met die onzin!’

Waarschijnlijk nieuwe boerenacties

Provincies moeten van de rechter optreden, omdat PAS- melders nu illegaal werken. Boeren zeggen dat ze failliet gaan als ze dwangsommen moeten betalen, maar de provincie Overijssel zegt niet anders te kunnen. Onlangs stuurde het provinciebestuur een brandbrief waarin minister Van der Wal werd gevraagd snel met een oplossing te komen en de getroffen boeren te compenseren. De minister zegt dat ze hard werkt aan een oplossing, maar dat het moeilijk is. De boeren die in Zwolle protesteerden, hadden een brief voor het provinciebestuur bij zich met daarin hun zorgen en een aantal eisen. Ze schrijven in de brief dat de provincie meteen moet stoppen met de handhaving. Als dat niet gebeurt, willen ze binnenkort opnieuw bij het provinciehuis protesteren. De gedeputeerden kwamen naar buiten om de brief in ontvangst te nemen. Ze nodigden een kleine groep boeren uit om binnen verder te praten, maar de boeren weigerden dat. Zij wilden het gesprek buiten voeren, maar doordat de gedeputeerden daar niet op ingingen, kwam het gesprek er niet.

Gezamenlijke reactie van de provincie Overijssel en het ministerie in Den Haag:

” PAS- melders verkeren door het in gebreke blijven van de overheid in uiterst onzekere tijden. Voor een aantal PAS- melders in Overijssel is een zeer ernstige situatie ontstaan. Zij worden nu geconfronteerd met handhaving en mogelijk forse dwangsommen. Dit drijft deze ondernemers, mensen en hun gezinnen in het nauw. Dat vinden wij verschrikkelijk. We kijken hoe we de ruimte van stoppende boeren kunnen gebruiken om af te kunnen zien van handhaving. We spannen ons in om zo snel mogelijk tot legaliseren over te gaan. Een onontkoombaar nationaal programma landelijk gebied speelt hiervoor een belangrijke rol. We onderzoeken of we eventuele schade kunnen compenseren. De ondernemer kan die compensatie gebruiken om zelf ruimte te vinden in de omgeving, waardoor handhaving kan worden afgewend. Wij begrijpen dat dit de onzekerheid van mensen die het treft niet direct wegneemt. Ook bij andere PAS- melders leven deze zorgen. Het is een race tegen de klok om tot een oplossing te komen, maar daar zullen we ons tot het uiterste voor inspannen om deze mensen niet te laten vallen.”

Dwangsommen voor PAS- melders kunnen erg hoog oplopen. Zo vertelden twee veehouders tegen RTV Oost dat ze hun veestapel binnen een paar maanden drastisch moeten inkrimpen, omdat ze anders een dwangsom van 117.000 euro per kwartaal krijgen. “

Van de ene verbazing in de andere…

Daarmee wordt wel duidelijk dat boeren in de problemen zijn gekomen “buiten hun schuld, naar eigen zeggen “, maar er kunnen toch wel een aantal zijdelingse opmerkingen over deze kwestie worden gemaakt. De provincie Overijssel telt 21 Natura 2000 gebieden. Die zijn alle een en twintig te vinden op de site:

https://www.overijssel.nl/onderwerpen/natuur-landschap/ontwikkelopgave-natura-2000-overijssel/alle-n2000-gebieden/

Dat is veel. Waar ik me over verbaas is het volgende . Wanneer je een boerenbedrijf voert in een provincie met zoveel Natura-2000 gebieden, dan is het toch vreemd dat je verbaasd bent,-  boeren lezen toch ook de krant en kijken televisie -, dat je je geen moment realiseert dat je je bedrijfsvoering moet aanpassen aan de kwetsbare omgeving. Zelfs wanneer er meerdere generaties al eeuwen  op dezelfde plek boeren. Dat vind ik het meest verbijsterende aan de hele kwestie. Het lijkt wel of boeren daar een leven lang boeren, zonder ‘naar buiten te kijken’. Maar juist dat gedrag zal niemand de laatste tijd kunnen verbazen. Wie de acties van boeren van de afgelopen jaren volgt, valt in feite van de ene verbazing in de andere. De sector, ik heb het hier niet over individuele boeren of bepaalde boerenorganisaties stelt zich aan als een stelletje aso’s . De sector wil en heeft de bedoeling dat als het om het nationale ruimtelijke ordening-  en natuurbeleid gaat, uitsluitend het agrarisch belang dwingend als enige de richting  daarvan bepaalt. Alsof er geen andere mensen in Nederland wonen. Boeren zijn nog geen 0,1 % van de beroepsbevolking. Als zodanig lopen er echt on- democratische en dictatoriale trekken door wat zich nu als de moderne boerenbeweging van Nederland  presenteert. Daarvoor hoef je echt niet het partijprogramma van de Boer Burger Beweging tot in detail te lezen. Kijk naar de daden en de gedachten die achter al die actieclubs als Farmers Defence Force [ FDF ]  en Agractie zitten.

Boeren, progressief?

Tenslotte, ik word zo langzamerhand doodziek van de uitdrukking ‘ het gezonde boerenverstand ‘ die  met name door Caroline van der Plas van de BBB regelmatig in de mond wordt genomen als medicijn voor een in haar ogen doodziek politiek Nederland. Dat zeg ik als inwoner van een dorp van nog geen 600 inwoners, tot driekwart van de 19e eeuw nog het bloeiend bestuurscentrum van Noord Groningen. Totdat er een spoorlijn moest worden aangelegd. Een wens van liberale bestuurders. ‘Liberaal ‘ stond in die tijd voor ‘progressief ‘.  Wel, boeren uit de omgeving blokkeerden het doortrekken van deze spoorlijn naar mijn dorp.  Anders zouden hun koeien maar van de leg raken. Gevolg niet in het traditionele en seculiere Onderdendam maar in het conservatief- christelijke  Bedum , het buurdorp, kwam het station van de spoorlijn naar Delfzijl, dat werd geopend op 15 juni 1884  zie de link: ) https://nl.wikipedia.org/wiki/Station_Bedum  . En het ooit bloeiende, progressieve Onderdendam sinds de middeleeuwen, via het water logistiek centrum van de streek verloor daarmee zijn aantrekkelijkheid. Bestuurders trokken naar elders waar ze gemakkelijk op het moderne vervoermiddel, de trein, konden stappen. De vele monumentale panden aan het water in het dorp en het Waterschapshuis ( van het Waterschap Hunsingo, later Noorderzijlvest )  uit de 17e eeuw, herinneren nog aan die tijd. Boeren progressief?  Forget it……………………………… ( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retreiver – jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners, 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen.