Onderdendam ( Gr. ) Dinsdag 10 Mei 2022, 05u45 ( Zomertijd )

“Z- wind. Windkracht 2. Bewolkt. Een dun wolkendek sluit de hemelkoepel hermetisch af. Het is echt maar een dun dek. Je ziet nog net niet de lucht daarboven. Toch is de zon die nu bezig is op te komen, alleen maar indirect te zien. Links van de boerderij van Sieb- Klaas Iwema verschijnt wat rood streperig licht. De zonneschijf daarachter, daar is het zoeken naar. Verrast kijk ik met onze hond Nantske de hemel in. Iedere dag trekt die een ander kleedje aan. Gisteren, helder en mistbanken. Vandaag een muisgrijs geheel. Alsof je naar een hoogpolige vloerkleed zit te kijken. We staan op het bruggetje over het Boterdiep. Ik ben, zoals dat hoort, vroeg buiten. Heb net iets te kort geslapen. Maar vanuit het zuiden klinkt al het lawaai van zwarte kraaien [ Corvus corone L. ] Die brengen de nacht door in de hoge bomen op het terrein van de waterzuivering. Een tijd geleden heb ik daar meer dan veertig nesten geteld. De vogels hebben heel lang Onderwierum, de bewoonde wierde ten zuidwesten van ons dorp onveilig gemaakt. Iedere ochtend om vier uur werd men daar bruut uit de slaap gehaald. Op hoge toon waren kraaien dan al met elkaar in gesprek. Over hoe de dag er verder zou gaan uitzien. Mensen doen dat ook, maar dat wordt anders ervaren. Op een gegeven moment zijn ze, wel of gedwongen, vertrokken naar deze plek waar nauwelijks mensen komen. De waterzuivering is volstrekt geautomatiseerd. Alleen af en toe zie je daar tankauto’s van de firma van der Lee uit Veendam op de oprit staan, Die halen afvalslib op en brengen dat naar Garmerwolde. Daar wordt het extra gezuiverd op het hypermoderne zuiveringscomplex zodat het tot messtof kan worden verwerkt. Ik kijk eens om me heen.  Een houtduif [ Columba palumbus L. ] passeert op vijftien meter hoogte het weitje aan de overkant. Daar zijn de schapen van Verbree net wakker aan het worden. Een tweede houtduif laat van zich horen met luid koeren. Het geluid  komt uit het centrum van het dorp. Huismussen [ Passer domesticus L. ]  tsjilpen niet onverdienstelijk in de beukenhaag rondom ons huis. Maar de opwinding die mussen vaak vertonen, hoor ik er niet aan af. Hier en daar melden een aantal exemplaren aan elkaar hoe het met hen gesteld is. Midden in het kanaal rechts is een fuut [ Podiceps cristatus  L. ] druk doende zijn veren op te poetsen. Zijn partner kan ik niet zien. Die zit nu al een kleine twaalf dagen op haar nest. Twintig tot drie en twintig dagen, dan moeten de kuikens uit het ei komen. Een hevig klepperen tussen de takken van de treurwilg [ Salix babylonica L. ]. Een houtduif vliegt vanuit die boom het kanaal over en landt op het dak van mijn buren Haike en Miranda. Ik wacht even of hij soms gaat koeren, maar niks…Dus ga ik  het bruggetje af, met Nantske aan de lijn. In de berm van het schelpenpad blijkt de zesjarige es [ Fraxinus excelsior L. ] voor het eerst in blad te schieten. Essen zijn naaktbloeiers. Eerst krijgen ze bloemen. Dan, wanneer die praktisch uitgebloeid zijn, ontvouwen de blaadjes aan de boom zich. Ik zet de eerste stappen op mijn wandelpad.

Een zuinig knikje

Het klopt dus inderdaad. Gisteravond hoorde ik motorgehuil. Links is voor de eerste keer het gras gemaaid op het perceel van Rozeboom. Aan de overkant staat alles nog recht overeind. Terwijl Nantske kweek [ Elytrigia repens L. ] begint te happen in de berm , zie ik vanuit mijn ooghoek iets zwarts voorbijschieten. ‘ Hallo ‘, wordt er geroepen. Het klinkt als een waarschuwing. Ik kijk de Wielrenner met de Gele Rugzak op de rug. Die razend snel kleiner wordt. Voor het geval dat iedereen denkt dat ik daar in die berm aan het dromen was, ik keek gewoon de andere kant op. Voor het eerst zie ik op dit vroege tijdstip meeuwen binnentrekken vanuit de Wadden. Eerst hoor ik ze. Een geluid dat je direct herkent. Dan verschijnen twee groepen vogels; samen dertien stuks. Met schreeuwen naar elkaar wordt iedere groep bij elkaar gehouden. Heel doelgericht trekken ze naar het zuiden. Halverwege het eerste stuk zwemt een wilde eendenpaar [ Anas platyrhynchos L. ] wat rond in de sloot links. Een paar minuten houden ze het daar vol, maar dan gaan ze toch op de wieken. Ver voor me in de lucht lijkt een smalle streep vuilgeel licht nu een stuk breder te worden. Maar echt lichter wordt het niet. En …de zon blijft weg. Op haar vaste plek, het hek dat openstaat bij de ingang naar het derde perceel grasland van Rozeboom, zit een van de  ‘Huiskraaien ‘. Blijft daar zeker een paar minuten , terwijl we steeds dichterbij komen. Zijn partner is aan de overkant aan het fourageren. Dan vliegt de Hek- kraai  op. ‘ Pie- tie…pie-tie ‘…Een scholekster [ Haematopus ostralegus L. ] hoor ik ergens om me heen. Echt ontdekken kan ik hem niet. Dan zie ik hem ineens naar beneden duiken het gemaaide gras in. Een lichtje uit de richting van Bedum kondigt een volgende passant aan  .Die herken ik al snel als de Onbekende Fietser 7.0.Een heel grote man met een grijs jack aan met rode opdruk. Een zuinig knikje, dan is hij weer voorbij. Twee meeuwen op dertig hoogte boven me kijken hem na. Ik sla de hoek om en kuier naar het zuiden.

Grijs nog steeds….

Meer groepen meeuwen vliegen me achterop. Eerst een groep van zeven, dan iets wat er niet als een groep uitziet, maar dat wel is. De vogels hebben zich over de hele breedte van het land om me heen verspreid. Roepen naar elkaar en houden op die manier goed in de gaten of daar beneden wat eetbaars te vinden is. In het oosten wordt de gele band in het grijs nu steeds breder. Een kraai kruist mijn pad op tien meter hoogte. Dan klinkt een bekend geluid . Zeker zestig meter hoog vliegen ze , zes ganzen. Ze vinden het kennelijk lastig om een V- formatie aan te houden. Telkens valt die weer uit elkaar. Desondanks bewaren ze best een hoge snelheid. Een witte bestelwagen komt mijn kant uit. Ik posteer Nantske naast me. We groeten elkaar. Het is de zoon van Ham van der Giezen die naar verluidt elders een boer helpt met melken. Niet lang daarna sta ik op mijn keerpunt, de ree naar de Haver. Nog steeds hangt er een laag , grijs wolkendek, dat stug op zun plaats blijft.

Van hieruit hoor ik de kraaien op het terrein van de waterzuivering opgewonden naar elkaar roepen. Volstrekt in tegenstelling tot de vogel die vanuit het westen met imposante vleugelslag zwijgend voorbij lijkt te drijven. Een slag en de blauwe reiger [ Ardea cinerea L. ]  is weer vijftien meter verder. De wind komt uit het zuiden . Hij snijdt de wind zijlings aan en dat verhoogt de snelheid bovendien. Ik ben dan al weer bij de rij meidoorns [ Crataegus monogyna L. ] aangekomen en zie hoe de bloemknoppen al  op springen staan. Heb me de afgelopen dagen afgevraagd, nu het fluitenkruid uitbundig bloeit of ik nog zal meemaken dat de hele berm stralend wit gaat uitslaan wanneer de meidoorn ook in bloei schiet. Heb me wel zorgen daarover gemaakt. Misschien lukt dat helemaal niet. Door de kou van de laatste tijd is de bloei van de meidoorn weken achterop. Maar ja, dit is natuur. Die reageert op onbestendig weer , terwijl de landerijen als cultuurgrond juist krampachtig hun best doen om de natuurlijke processen in hun voordeel om te buigen. Rechts zie ik een heel klein strookje waar nog wat paardenbloemen [ Taraxacum officinale L. ] aan het verpluizen zijn. Dat strookje is niet breder dan vijftig centimeter, Verderop zover het oog reikt, staat  prachtig vet glanzend Engels raaigras [ Lollium perenne L. ]. De halmen zijn nu al bijna vijfentwintig centimeter lang. Eenmaal gemaaid levert dat vast hele voedzame ‘kuil ‘op.

Toch is er reden voor optimisme. Op de site www.nieuweoogst.nl , een door boeren veel bezocht platform,  trof ik het volgende artikel aan d.d. 16 maart 2022 van de hand van Pieter Stokkermans. Dat geeft aan hoe de belangstelling voor een ander type grasland sterk aan het groeien is. Wat citaten:

Zaadcampagne

‘  Het aantal hectares kruidenrijk grasland in het kader van de campagne 1001ha kent dit jaar een nieuwe groeispurt. Het aantal hectares dat hiermee wordt ingezaaid loopt richting de 3.000.Elke hectare kruidenrijk grasland helpt bij het versterken van de biodiversiteit boven en onder de grond, kan beter tegen droogte en helpt kunstmest te reduceren. Daarbij wordt tot 500 kilo stikstofkunstmest en 1.000 kilo CO2 minder uitgestoten vergeleken bij gangbaar grasland, stellen initiatiefnemers LTO Nederland en Urgenda. Omdat het voor de boeren echt een omslag is, startten de initiatiefnemers een crowdfundingscampagne om boeren laagdrempelig te laten experimenteren met kruidenrijk grasland. Vanwege groot succes en animo onder boeren schaalt de campagne nu op naar meerdere zaadleveranciers en loopt het aantal ingezaaid kruidenrijk grasland richting de 3.000 hectare. Vanuit het ministerie van LNV was maandag nog 48 hectare beschikbaar voor de landelijke campagne. Als dit op is, kunnen enkel boeren uit Noord-Brabant, Gelderland, Zeeland en de gemeente Hof van Twente zaad bestellen. De campagne 1001 hectare kruidenrijk grasland ging in oktober 2020 van start door een samenwerking van LTO Nederland, zaadleverancier Pure Graze en Urgenda.’(…………………………………………………………. )

Steeds meer zaadleveranciers melden zich bij de campagne. Afgelopen zomer sloot een tweede zaadleverancier, Barenbrug, aan. En vanaf nu kunnen boeren kiezen uit twaalf zaadmengsels, doordat ook Agrifirm, Bloeiend Boerenland, Neutkens en Ten Have Seeds meedoen. Wilco Brouwer de Koning van LTO Nederland: ‘Boeren willen graag experimenteren met kruidenrijk grasland om te kijken of het in hun bedrijfsvoering past. Door de instap voor boeren laagdrempelig te houden, kan iedereen meedoen. We horen van boeren en zaadleveranciers dat de campagne echt wat losmaakt.(…….)  Boer Pijs uit Noord-Brabant:

‘Via 1001ha hebben wij de eerste hectares ingezaaid en na enkele webinars en een bezoek aan een demoveld gaan we meer percelen inzaaien met kruidenrijk grasland. We willen graagmeer  zelfvoorzienend zijn voor het voer en duidelijk minder afhankelijk van kunstmest en krachtvoer.’

Na het ministerie van LNV, die voor 100 hectare bijdroeg, is provincie Noord-Brabant veruit koploper in deze campagne. In de provincie is al voor 480 hectare ingezaaid. Noord-Brabant betaalde vorig jaar voor 250 hectare en doet nu samen met het programma Brabants Bodem in het van Gogh Nationaal Park voor nog eens een extra 275 hectare een duit in het zakje. Ook de provincie Gelderland doet voor de tweede keer mee, beide keren voor 100 hectare. Hof van Twente is koploper onder gemeenten, met eveneens een bijdrage voor 100 hectare. De campagne wordt ondersteund door de ASN bank en heeft bijdragen ontvangen van burgers,overheden en een aantal bedrijven zoals ASN, Triodos, Patagonia, Brabants Bodem en Natuurmonumenten.

Nou hierna vraag ik me maar een ding af. Waarom hoor ik niets over het experiment vanuit Groningen. Zijn er hier ook deelnemers of ligt men nog in diepe slaap op het zachte bed van Engels raaigras? ………………………………………………….( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retriever –jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen. Dit is al weer de zevende jaargang van ‘ De winkelhaak ’.