Onderdendam ( Gr. ) Dinsdag 24 Mei 2022, 05u40 ( Zomertijd ):

“ZZW- wind. Windkracht 3. Grauw, grijs en regen. Een muisgrijs wolkendek van kim tot kim. Zo egaal van kleur dat je denkt dat de winterschilder hier aan het werk is geweest. In volle regenbepakking sta ik met onze hond Nantske op het bruggetje over het Boterdiep en kijk naar het wateroppervlak, waarop vanochtend geen klap te beleven valt. De enige roering die er is, komt van het verkeer op de Bedumerweg. Voortrazende routinerijders die behendig om de wegversmallingen voor ons huis heen slalommen. Klusbusjes en hoveniers. Zodra men alle bochten en hindernissen die opgeworpen worden om de snelheid uit het verkeer te halen, kent, gaan ze zich een soort van Max Verstappen voelen. Het is triestig om te zien hoe bokstierig mensen zijn. Er hoeft maar iemand tijdens het bellen op zo’n wegversmalling te botsen en hij stuitert zo het kanaal in. Een visdiefje [ Sterna hirundo L.  ] scheert rakelings over me heen. Roept met dat schurende geluid ‘ Kiiiir…kiiiir ‘. Flussseeschwalbe heet hij sierlijk in het Duits. Zijn staartpennen lijken op die van een gierzwaluw. Wordt ook wel een echte stortduiker genoemd. Vanwege zijn gewoonte om tijdens de vlucht, zodra hij iets ziet glinsteren onder water, zich op goed geluk verticaal naar beneden te storten. Vaak heb ik gezien hoe zo’n vogel achter elkaar vijf keer het water in dook. Na de vierde keer eindelijk succes had. Een meeuw komt over en vliegt naar het zuiden, de loop van het Boterdiep volgend. Geen levend wezen hier  te zien behalve vlees in blik op vier wielen. Wel zie ik van hieruit hoe een gele vlek met grote snelheid zich voortbeweegt over het Jaagpad richting Fraamklap. Dat moet de Onbekende Wielrenner met zijn Gele Rugzak zijn. Op de Middelstumerweg rijdt ook een bekende. De truck met oplegger van Wolter Koops, het transportbedrijf  dat kaas en melkpoeder van de  Bedumer zuivelfabriek van Friesland Campina vervoert. Verder echt niets te zien dan louter grijsheid. Ik ga met Nantske aan de lijn het bruggetje af , terwijl de wind opsteekt en zoals verwacht , het nu serieus begint te regenen. Zet de eerste stappen op mijn wandelpad en laat Nantske los.

Doornat

Het gras in de wei rechts, dat gisteren tot aan mijn heup reikte, is door de regen tegen de grond gewerkt. Omdat er nog al wat neerslag wordt verwacht deze week, vraag ik me af hoe een turbomaaier daar ooit nog doorheen komt. Ik kijk wat om me heen, hoewel er nauwelijks iets te zien valt. Schrik absoluut niet meer van de twee wilde eenden [ Anas platyrhynchos L. ] , mannetje en vrouwtje, die opvliegen uit de sloot links. En zodra zij het luchtruim hebben gekozen, gevolgd worden door een derde exemplaar, ook een mannetje. Het is een raadselachtig fenomeen dat je niettemin heel vaak ziet onder wilde eenden. Een mannetje probeert in te breken in de relatie van een eendenpaar. En het vrouwtje geeft daar ruimte voor. Zo houdt ze haar eigen mannetje scherp. Ik kijk hen na, maar het trio blijft elkaar ook in de lucht opzoeken. Ben inmiddels bij de hoek en kuier , ondanks de regen naar het zuiden, richting de Bedumerwijk ter Laan. In de meidoornstruik [ Crataegus monogyna L. ] op de hoek zit een graspieper [ Anthus pratensis L.  ] zo enthousiast te fluiten dat het wel lijkt, alsof het een protest  tegen de grauwheid van deze morgen is. En het heeft effect, want het houdt op met regenen. Twee meeuwen verschijnen, ze vliegen op vijf en zeventig meter van elkaar vandaan. Een eend kruist het pad op een hoogte van een meter of acht. Komt uit het westen. In de verte zie ik beweging. Ik ren naar Nantske,  die dertig meter voor me uit loopt. En heb haar net bereikt als ik de naderende fietser herken. Het is de Onbekende Fietser 7.0. , de grote man die me nu vriendelijk ‘ Mogge  ‘ toewenst. Hij moet doornat zijn in zijn grijze jack maar hij geeft geen krimp. Maalt rustig verder op de trappers met zijn lange benen. Vlak  tegen het erf aan staat op het perceel links van Harm van der Giezen een Schouten- sleepslang- combinatie. Intussen hoor ik dat een trekker met mengwagen op zijn erf rondrijdt om de koeien te voeren. Het geluid van de trekker en het klapperen van de mengwagen wordt bijna overstemd door het lawaai van kraaien die bezig zijn in de bomen rond de waterzuivering. Dat blijft zo, tot ik mijn keerpunt bereikt heb , de ree van herenboerderij de Haver. Ik draai me om en ga op de terugweg.

Giftige lucht

Een grijze auto komt ons  vanuit het dorp tegemoet rijden. Passeert, er wordt gezwaaid en de auto slaat af naar het erf van de familie van der Giezen. Niet veel later wordt de Schouten- sleepslang- combinatie  gestart en rijdt dat reusachtige insect met zijn uitgespreide ‘ vleugels ‘ waaruit de drijfmest sproeit,  naar de hoek van de Kardingemaar. Maakt een bocht om de Drie Boompjes heen.  Begint drijfmest te verspreiden over het perceel daar. Een zwarte kraai [ Corvus corone L. ] scheert laag over het pad. En blijft op die lage hoogte boven de wei links zweven. Landt tenslotte op een hekpaal naar de wei van Rozeboom. Daar waar het gras zo hoog stond. Maar eerlijk gezegd ben ik er niet helemaal meer bij met mijn hoofd. Dat komt door een Unicef- rapport waar ik ontzettend van ben geschrokken. Kinderen vertegenwoordigen, vooral wanneer je bijna tachtig bent, de toekomst, als jij er niet meer bent.. Dan is het bizar onder welke omstandigheden veel kinderen in ons land, , moeten opgroeien. Een samenvatting van het rapport is te lezen op:  https://www.nationalezorggids.nl/kraamzorg/nieuws/64694-nederland-stelt-kinderen-te-veel-bloot-aan-pesticiden-en-geluidsoverlast.html en ik citeer die samenvatting van het ANP hier in zijn volledigheid:

‘ De welvarendste landen in de wereld, waaronder Nederland, slagen er niet in om kinderen een gezonde leefomgeving te bieden, stelt Unicef in een dinsdag verschenen rapport. Ons land scoort volgens de onderzoekers vooral slecht op het vlak van blootstelling aan pesticiden en geluidsoverlast, zoals van wegverkeer en vliegtuigen. Ook als het gaat om elektronisch afval scoort Nederland ondermaats, zegt Unicef. Het gaat daarbij om defecte en verouderde elektrische apparaten die worden weggegooid. Elektronisch afval is “bijzonder schadelijk”, omdat het gevaarlijke stoffen bevat, zoals kwik, cadmium en lood. Nederland staat in het onderzoek op de twaalfde plek als het gaat om zorgen voor een gezonde leefomgeving van kinderen in eigen land. Als wordt gekeken naar de impact op de leefomgeving van kinderen op andere plaatsen in de wereld, eindigt Nederland op de 27e plaats. Unicef onderzocht de leefomgeving van kinderen in 39 landen. Zo werd bekeken in hoeverre kinderen worden blootgesteld aan giftige lucht, pesticiden, vocht en lood, en de mate waarin ze toegang hebben tot licht, groen en veilige wegen. De hulporganisatie stelt vast dat meer dan 20 miljoen kinderen in de onderzochte landen een verhoogd loodgehalte in hun bloed hebben. “Lood is vooral een risico voor jonge kinderen. Ook ademen veel kinderen zowel binnen als buiten giftige lucht in, met een kortere levensverwachting tot gevolg”, aldus Unicef. ”

Openluchtfabriek

Op het platteland hebben we voornamelijk te maken met pesticiden die eufemistisch daar  ‘gewasbeschermingsmiddelen ‘worden genoemd. Opvallend is dat de lobby voor deze middelen zowel nationaal als in Europa nog steeds zo krachtig is,  dat we in Nederland de agrarische exportpositie belangrijker zijn gaan vinden – we exporteren bijvoorbeeld veel bloemen en zuivel en zijn daardoor de tweede grootste agro- exporteur ter wereld, , dan dat onze kinderen hier een gezond leven kunnen lijden. De  schadelijke gevolgen van pesticiden zijn genoegzaam bekend. En toch zijn we in ons land blijkbaar niet in staat om te zorgen dat dit gif verboden wordt. Volgens mij is er ook een bijkomende reden. Het heeft te maken met het verweesde platteland. In plattelandsdorpen is er geen organische band meer tussen boeren en dorpsbewoners. Boeren zijn autonome individualisten geworden die zich opsluiten in een eigen heel beperkte kring. Daardoor steeds dover blijken voor kritiek vanuit de directe omgeving. Omdat de buitenruimte steeds ‘ge-industrialiseerder ‘ wordt, verliezen mensen in een dorp grip op wat daar rijdt. Ze kijken niet meer op of om naar de percelen waar ze op uitkijken. Maar ze ademen wel de lucht in die van daar wordt verspreid. Het is hier al vaker benoemd. Het lijkt mooi buiten wonen, maar bewoners die oprecht menen dat ze het beste met hun kroost voor hebben, – veel meer ruimte, minder drukte, ‘je kent elkaar’- , groeien met hun kinderen op in niet meer dan een openluchtfabriek…………………………………………………( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retriever –jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen. Dit is al weer de zevende jaargang van ‘ De winkelhaak ’.