College presenteert kadernota: “Ruimte voor nieuw beleid maar onzekerheden over toekomst”

HET HOGELAND – Het college van b. en w. heeft een ‘kadernota’ rond de financiële vooruitzichten voor 2023 en de jaren daarna aan de gemeenteraad voorgelegd. Uit het stuk blijkt dat de begrotingen tot en met het jaar 2025 met zwarte cijfers kunnen worden opgesteld. Voor de jaren daarna dreigen echter miljoenentekorten. De herziening van het Gemeentefonds is daarvan mede de oorzaak. Ook het wegvallen van tijdelijke extra inkomsten van het Rijk per 2026 speelt een rol.

Eerder publiceerde het college cijfers die ook voor de komende jaren ongunstig waren. In mei bleek echter dat de resultaten voor 2023-2025 meevielen omdat het Rijk voor die jaren met meer geld over de brug komt dan aanvankelijk werd verwacht. De extra financiële ruimte – die onder meer bestemd is voor woningbouw en de energietransitie – biedt echter maar tijdelijk soelaas. “We hebben het beeld voor de komende drie jaren gelukkig kunnen bijstellen door die extra inkomsten. Maar de situatie na 2025 ziet er bepaald niet goed uit. Dan raken we door afnemende inkomsten van het Rijk flink in de rode cijfers. En het gaat dan letterlijk om miljoenen euro’s”, zegt wethouder Eltjo Dijkhuis van Financiën.

De herverdeling van het Gemeentefonds – met afstand de belangrijkste inkomstenbron van gemeenten – heeft vooral gevolgen voor plattelandsgemeenten. “De gemeente Groningen gaat er in het nieuwe stelsel als enige in de provincie flink op vooruit. Het Hogeland heeft een tamelijk kwetsbare sociaal economische structuur en uitgerekend wij worden geacht in te leveren. Onbegrijpelijk en niet uit te leggen”, stelt Dijkhuis. “De afgelopen jaren hebben we de basis op orde gekregen. En ook in de kadernota zetten we wat dat betreft stappen. Er zijn flinke ingrepen voor nodig geweest. Toch is er niet alleen op de winkel gepast; we hebben ook kans gezien nieuw beleid uit te zetten. Aan dat beleid houden we graag vast. Maar dat wordt op termijn met de huidige vooruitzichten zeker niet gemakkelijk.

De kwetsbare positie van de gemeente en de ingrijpende gevolgen van de herziening van het Gemeentefonds waren voor burgemeester Henk Jan Bolding onlangs aanleiding de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, mevrouw Hanke Bruins Slot, uit te nodigen voor een bezoek aan Het Hogeland. De bewindsvrouw heeft daar nog niet op gereageerd.

In de nota die naar de raad is gegaan, wordt ook een aantal grote opgaven benoemd waar de gemeente op korte termijn voor komt te staan en die veel inspanningen – ook financiële -gaan vragen. De voorgenomen uitbreiding van de Eemshaven in de Oostpolder vraagt bijvoorbeeld de extra inzet van menskracht. Er wordt becijferd dat daarmee op jaarbasis honderdduizenden euro’s gemoeid zijn. Ook de plannen om versneld woongebieden te realiseren, kunnen alleen worden uitgevoerd als er structureel extra geld voor wordt vrijgemaakt. “De komende drie jaar kan Het Hogeland daarmee een goede start maken. Maar op de langere termijn komt de continuïteit van de opgaven in gevaar  door de onzekerheden rond de financiering vanuit Den Haag”, stelt Eltjo Dijkhuis. “Het Rijk is in deze spelbreker.”

Het college schetst in de nota dat knelpunten op het gebied van onderhoud van zowel wegen, groen, gebouwen, kunstwerken als van bruggen, watergangen en vijvers getackeld kunnen worden. Dat onderhoud lijkt de komende jaren in stappen tot het basisniveau te kunnen worden gebracht. De gestegen kosten van bouwmaterialen en dergelijke drukken op het beeld voor de komende jaren. Er liggen verder forse opgaven, onder andere op het gebied van de Jeugdzorg. Ondanks de sombere voorzichten verwacht het college het ondernemersfonds en het dorpenfonds in de benen te kunnen houden.

“Waar het ook maar enigszins kan, willen we onze ambities verwezenlijken. Maar dat zaken tegen elkaar moeten worden afgewogen en er plannen op de plank blijven liggen, is onvermijdelijk. Daar komt bij dat we de Hogelandsters zoveel mogelijk willen ontzien: wat het college betreft stijgen de gemeentelijke belastingen alleen met het inflatiepercentage. Voor de afvalstoffenheffing geldt mogelijk een voorbehoud. Verder blijven we wegen bewandelen om de benarde financiële positie in Den Haag op de agenda te krijgen. Die financiering moet wezenlijk anders”, besluit Dijkhuis.

De gemeenteraad behandelt de nota van het college in september.