Onderdendam ( Gr. ) Maandag 29Augustus 2022, 05u25 ( Zomertijd ):

“NW – wind. Windkracht 2. Maar in de praktijk waait het minder hard dan de weersite die ik  dagelijks raadpleeg heeft gemeld. Het is een beetje een poezelige wind. Zwaar bewolkt. Pikdonker. Relatief zacht: achttien graden. Voor zover dat te zien is in het donker, hangt er een aaneengesloten wolkendek laag over het land. Met onze hond Nantske sta ik hoog boven het Boterdiep en kijk naar beneden. Vanuit het dorp zie ik  wat golfjes op het wateroppervlak. Gaat je blik naar rechts, dan staat het water daar totaal stil. Dat begrijp ik uit de vorm die de weerkaatsing van de straatlantaarns aanneemt: een lichtend schijfje dat als een omelet onbeweeglijk op het water ligt. Wat motorgeronk. Een vroege automobilist passeert op weg naar het werk. Dan daalt de rust weer neer. Opeens wordt de stilte verscheurd door het gillen van een haan. Direct gevolgd door het wat bronzen meer kalmerend geluid van een wat zwaarder type. Waarschijnlijk een van de reuzenhanen van de familie Verbree. De eerste kreten hadden de haan van buurvrouw Marijn Sturing als afzender. Ik kijk nog wat verward rond. Er is een beetje weerschijn in het wolkendek boven het dorp Middelstum . Opnieuw verkeer :een lege melktankauto ratelt over het geprinte asfalt van de wegversmalling voor ons huis. Zonder reden word ik wat mismoedig. Ga omdat er verder toch niks spannends te zien is, de trap af. Voorzichtig de zestien treden tellend. Zien kan ik ze niet. Als  ik halverwege ben, slaat de klok van de Hervormde Kerk half zes. Nog geen minuut later sta ik al op het beton van mijn wandelpad.

Met brede lendenen

Achter me blijft het stil. Daar in de wei van de familie Biermasz liggen in twee verrijdbare hokjes de geiten van Marja en Jelte Verbree te slapen : een bok, een volwassen geit en vier jonge geiten.. Het zijn Nederlandse Toggenburges.  Op de site : https://www.wikiwand.com/nl/Toggenburger vond ik de volgende omschrijving van dit ras:

“    De Nederlandse toggenburger is een compact gebouwde geit, waarbij de gebruikswaarde, melkgeit, duidelijk aanwezig moet zijn. Een geit heeft een schofthoogte van ruim 70 cm. De lengte van de schoft en de romp is nagenoeg gelijk, zodat het dier wordt gekenmerkt door een “vierkante” bouw. De toggenburger heeft een markante kop, die vrij kort en breed in het voorhoofd is en voorzien van een zeer goed ontwikkelde kaak en een brede bek. Het neusprofiel is recht met een duidelijke insnijding onder de ogen. De hals is niet te lang, gespierd en krachtig. De voorhand is breed en ruim met voldoende diepte. De middenhand is niet gerekt, wel ruim en diep met brede lendenen. Het kruis is vierkant. De dijen en schenkel zijn goed gespierd. De benen zijn kort in de kootbanden. De lengte van de voorbenen is de helft van de totale schofthoogte. De beharing is kort en glad. De meest ideale kleur is chocoladebruin. De kleur kent 60 schakeringen die variëren van donkerbruin tot zeer lichtbruin. Hoe meer de toggenburger in de zon staat in plaats van binnen, des te lichter wordt de kleur van zijn vacht. De toggenburger heeft witte aftekeningen op de kop (het masker), de onderbenen en de spiegel.

Eigenschappen

De Nederlandse toggenburger is een sobere melkgeit. Dat wil zeggen dat de toggenburger met relatief weinig voedsel een zeer behoorlijke melkproductie heeft: gemiddeld 3 liter melk per dag gedurende een periode van ongeveer 300 dagen. De melkbaarheid van het ras is zeer goed. De toggenburger wordt gekenmerkt door een uitstekende uierkwaliteit.  Op menige plaatselijke, regionale of landelijke tentoonstelling is een toggenburger tot uierkampioen aangewezen. Door het rustige karakter zijn ze eenvoudig te houden, zowel in kleine als in grotere groepen.

In 2017 waren er 821 volwassen vrouwelijke dieren (≥ 1 jaar). De inteelttoename per generatie is 0,50 – 1,00%. Op de website van het Centrum voor Genetische bronnen Nederland (CGN) worden de actuele aantallen bijgehouden.

Volgens de normen van de FAO is het ras bedreigd maar wel stabiel. “

Op naar 200.000 liter melk…………….

Ik heb deze rasbeschrijving zo uitgebreid geciteerd omdat ik het fascinerend proza vind. Het is heel afstandelijk en daardoor nogal hoekig van toon. En ik weet niet waarom,maar ook licht afstotend. Dieren worden hier beschreven als dingen, dat zal het zijn. Terwijl het heel nieuwsgierige, grappige beesten zijn. Maar wanneer je verslagen van de jurering van geitenfok- wedstrijden leest in vakbladen, weet je dat afwijkingen van bovenstaand ideaal zware consequenties kunnen hebben. Bij een kleine afwijking valt een fokker direct buiten de prijzen. Hetzelfde verhaal geldt voor de beste Melkkoe van het Jaar, bijna altijd van het Amerikaanse ras Holstein- Friesian.  Maar evenzeer voor koeien van het roodbonte Maas- Rijn-IJssel [ MRIJ ]-type . Koeien die wat meer vlees op de botten hebben dan de Holstein –Friesian maar helaas steeds minder in Nederland voorkomen. Beste Melkkoe van het jaar 2021 { MRIJ }  , zo meldt de site: https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2022/03/14/sanne-86-is-mrij-koe-van-het-jaar#:~:text=Sanne%2086%20van%20maatschap%20Smallegoor,maart%20op%20het%20bedrijf%20gehuldigd.&text=De%20koe%20is%20vanuit%20het,koe%20heeft%20zeven%20k , is Sanne 86 van de maatschap Smallegoor-Hondersin het Gelderse Doetinchem.

Op de site : https://szh.nl/dieren/rund/mrij/ van de Stichting Zeldzame Huisdieren [ www.szh.nl/pver-szh/  ] is over deze koeiensoort het volgende te lezen. En vergeet niet , er zijn momenteel maar  9677 koeien van dit ras in ons land. Op  een totaal van 1,57 miljoen.

“ Het MRIJ is een dubbeldoel ras dat thuis hoort op de vruchtbare gronden langs de rivieren. Het heeft een goede melkproductie met een hoog eiwitgehalte, met daarnaast een prima vleesproductie. Het ras is zeer geschikt voor bedrijven die minder krachtvoer willen gebruiken, want het blijft goed op gewicht. Omdat de voerkosten in verhouding tot de melkproductie laag zijn, is het ras economisch makkelijk rendabel te krijgen.

Het MRIJ is sober, sterk en zelfredzaam, heeft een goede vruchtbaarheid en een lange levensduur. Met een evenwichtig, rustig en mak karakter zijn deze dieren makkelijk te houden. Door deze goede eigenschappen worden dit ras ook regelmatig ingezet voor natuur- begrazing. MRIJ runderen zijn roodbont van kleur en hebben vaak veel wit. Over het algemeen is de rode kleur enigszins lichter dan van bijvoorbeeld het Brandrode rund. Ze hebben een sterke, ruime bouw en een forse kop met horens. Ze zijn redelijk aan de maat en hebben een gewicht rond de 850 kg.”

Maar anders dan je zou verwachten , want dit klinkt toch heel Multi- functioneel, kleurt de melkveehouderij in Nederland massaal  zwart-wit. Dat laatste valt wellicht te begrijpen wanneer je weet dat Holstein- Frisian –koeien tijdens hun leven de ongelooflijke hoeveelheid leveren van 200.000 liter melk zoals ik vond in een bericht van 16 Mei 2022 op Elite, het vakblad voor echte melkveehouders:

https://www.vakbladelite.nl/2022/05/16/31-holstein-koeien-wereldwijd-die-200-000-liter-melk-gaven/  :

“ Het aantal Holstein- koeien dat een levensproductie van 200.000 liter en meer heeft behaald, stijgt wereldwijd. Inmiddels hebben 31 koeien deze grens overschreden. In 2020 stond de wereldwijde teller op 24 koeien die de 200.000 litergrens haalden, In 2012 waren het er nog maar zes. In 2002 behaalde de eerste koe ter wereld de 200.000-litergrens. “

Nauwelijks spieren

In het bericht staat niet hoe oud deze levende melkmachines op vier poten worden. Volgens de digitale dierenencyclopaedie https://dierenwiki.nl/wiki/holstein-friesiane leven dit soort koeien die uitsluitend voor de melkproductie worden gefokt, zeker twintig jaar. Dat is echter een zeldzaamheid. in ons land waar 90% van alle koeien van het ras  Holstein- Friesian is. Bij ons leven deze koeien gemiddeld 4,5 jaar en niet 3, 5 jaar zoals Wakker Dier in een recente radiospotje beweert. Ik ken boeren die met veel liefde en zorg hun koeien gedurende zeven en een half jaar ‘in de benen houden ‘. Ze hebben namelijk nauwelijks spierweefsel. Produceren wel 10.000 liter melk per jaar. Zijn behoorlijk stakerig om te zien, Dat is wel een persoonlijke mening.

Een rotzorg

De geiten van Marja en Jelte Verbree zal dit soort bespiegelingen een rotzorg zijn. Zij zijn nog in diepe rust. En dromen vast van smakelijk, vers gras of heerlijk geurend hooi. Af en toe hoor ik een zucht. Het pad ligt voor me. Links en rechts is het pikdonker. Wel  is rechts de wei van Voorheen Jarco Rozeboom antracietkleurig. Een soort zwart van een doffe donkerheid Als ik in de verte kijk naar het oosten, zie ik eigenlijk niks. Hoogstens de oranje ramen van drie ligboxenstallen. Bij een ervan, dat van de familie van Middelkoop, brandt  een wit licht dat steeds op dezelfde plek blijft. Mogelijk de koplampen van een shoveltrekker, die nog stil staat maar  straks in beweging komt om kuilvoer vermengd met bijvoorbeeld bierbostel of tapioca in de voergoten te schuiven. Wie boer is , moet vroeg van bed. En wie over hen wil schrijven,  kan dat beter ook maar  doen…………………………………………………………( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retreiver – jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen.