Hogelandster vissers in het nauw

HET HOGELAND – De vissers uit Het Hogeland bevinden zich op dit moment in onstuimig water. De sector wordt hard geraakt door de coronacrisis, de afname van viswater door de bouw van windparken op zee, ruimteclaims van natuurorganisaties en het doemscenario van een no deal-Brexit hangt de visserij ook nog boven het hoofd. Is er nog toekomst voor de Hogelandster vissers?

Het Hogeland kent drie havens die worden gebruikt door de schippers om aan te landen; Lauwersoog, Zoutkamp en de Eemshaven. Van heinde en verre komen de schippers naar de havens van Het Hogeland. De havens worden natuurlijk gebruikt door vissers uit Het Hogeland, maar ook door bijvoorbeeld vissers uit Urk, Harlingen, Den Helder, Wieringen en zelfs uit België en Duitsland. Elke visser die gebruikt maakt van één van de havens heeft een bijdrage aan economie en de werkgelegenheid van Het Hogeland. In het restant worden al deze vissers aangeduid als ‘Hogelandster vissers’. De gunstige ligging en kwalitatief goede infrastructuur zorgen ervoor dat deze havens al jaren gebruikt en gewaardeerd worden door de vissers. De visserijsector zorgt voor veel werkgelegenheid en economische groei, de toekomst is echter onzeker voor de visserij.

Coronacrisis

Ook de visserij ontkomt niet aan de gevolgen van de coronacrisis. De horeca is grote delen van 2020 gesloten (geweest), dit heeft de vraag naar vis, schaal- en schelpdieren sterk doen dalen. Tel daar de goede vangst van dit jaar bij op en er ontstaat een implosie van de prijs. De vangst die nog verkocht wordt is tegen een zeer lage prijs. De buitenlandse vraag naar Nederlandse vis-, schaal- en schelpproducten was de afgelopen jaren aan het groeien, in 2020 is ook dit gekelderd. De verschillende lockdowns in Europa en daarbuiten zijn hiervan de oorzaak. Voor de garnalenvissers komt er naast het teruglopen van de vraag nog iets bij. Veel van de garnalen die de Nederlandse vissers vangen worden verscheept en gepeld in Marokko. Door de maatregelen die Marokko treft ten aanzien van het coronavirus is de pelcapaciteit sterk teruggelopen. Er wordt genoeg gevangen, maar er kan niet aan de vraag worden voldaan doordat er niet genoeg garnalen gepeld kunnen worden. Alle garnalen die worden gevangen bovenop de pelcapaciteit worden verkocht tegen bodemprijzen, ingevroren en belanden in ‘vrieshuizen’. Door de onvoorspelbaarheid van het virus wordt de visserijsector ook nog een grootgedeelte, zo niet heel 2021, zwaar getroffen door de gevolgen van het coronavirus.

Windparken op zee en ruimteclaims natuurorganisaties

De ruimte op zee is beperkt en wordt gebruikt voor veel doeleinden. Vooral het gebied van de Noordzee in de buurt van de Waddeneilanden staat zwaar onderdruk. Er wordt gevist, olie geboord, windparken gebouwd en natuurorganisaties willen bepaalde gebieden beschermen om het zeeleven te beschermen. Al deze belangen zorgen ervoor dat het beschikbare gebied om te vissen sterk terugloopt. De Europese Commissie (EC) ziet windparken op zee als één van haar belangrijkste ‘wapens’ om de klimaatdoelstellingen mee te behalen. In 2050 wil de EC zelfs 25 keer meer energie opwekken uit ‘zeewind’  dan dat er op dit moment opgewekt wordt door de windparken op zee. Om dit te kunnen bereiken dienen er nog veel grote windparken gebouwd te worden in het schaarse Noordzeegebied.

Op dit moment zijn er een aantal grote beschermde gebieden in de Noordzee waaronder; Doggersbank, Klaverbank en het Friese Front. Deze gebieden liggen ten noordwesten van de Waddeneilanden. In deze gebieden mag niet gevist worden om het zeeleven te beschermen tegen overbevissing en milieuvervuiling. Natuurorganisaties maken zich sterk om het aantal beschermde gebieden verder uit te breiden. De visser komt klem te zitten tussen alle verschillende belangen die zich met de Noordzee bezig houden. Zoals het nu lijkt is vooral de visserijsector de dupe van de machtsstrijd op de Noordzee.

Brexit

En als laatste de Brexit. Het houdt de gemoederen de laatste 4.5 jaar bezig in zowel het Verenigd Koninkrijk (VK) als op het Europese vasteland. De Britten stemden op 23 juni 2016 met een kleine meerderheid voor uittreding uit de Europese Unie (EU). Met leuzen als ‘’take back control’’ en ‘’we send the EU £350 million a week’’ heeft de emotie het gewonnen van de ratio. De Britten lopen nu tijdens de onderhandelingen over een handelsakkoord aan tegen de enorme economische macht die de EU heeft. De Britten lijken geen deuk in een pakje boter te kunnen slaan en hebben hun economische en politieke slagkracht gigantisch overschat. Eén van de belangrijkste drijfveren van de Brexit was dat de Britten hun soevereiniteit terug wilden. Niks symboliseert dit beter dan de visserij. De Britten beschikken over veel zeegebied en hier willen zij de dienst weer uit gaan maken. Vis wat in Britse wateren gevangen wordt, dient gevangen te worden door Britse vissers was het devies. Ze vergaten er even bij te zeggen dat pakweg 70% van de vangst van Britse vissers verkocht wordt op het Europese vasteland. De Britten willen namelijk tegelijkertijd dat de Britse vissers wel tegen dezelfde eisen als de Europese vissers hun vangst kunnen aanbieden op de Europese markt. Hier gaat de EU uiteraard niet mee akkoord.

Doordat er nog steeds geen uitzicht is op een deal komt de ‘no deal-Brexit’ steeds dichterbij. Indien ervoor 31 december 23.59 geen akkoord op tafel ligt lijkt het VK zonder handelsovereenkomst uit de EU te stappen, met alle gevolgen van dien. De Hogelandster vissers worden hier hard doorgeraakt. Een groot gedeelte van de vangst is afkomstig uit Britse wateren. En daarbij komt nog dat het VK ook een grote afzetmarkt is. Over de vangst die nog wel verkocht wordt aan het VK dienen importheffingen betaalt te worden en de vrachtwagens komen in gigantische files te staan aan de grens. Het VK is zonder een deal namelijk ook geen onderdeel meer van de douane unie, waardoor elke vrachtwagenchauffeur zijn papieren en vracht moeten laten controleren aan de grens. Met verse producten zoals vis, en supermarkten die afhankelijk zijn van leveringen die precies op tijd binnen komen, is de no deal-Brexit een doemscenario voor de Hogelandster vissers.

Al deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat de sector in heel zwaar weer zit. Of er nog toekomst is voor de Hogelandster vissers? Als de sector wil overleven is er meer steun nodig vanuit Brussel en Den Haag, laat dat duidelijk zijn. Boten die stil liggen in de haven kosten geld in plaats dat ze geld opleveren. Ook het continu veranderende beleid creëert veel onduidelijkheid en zorgt ervoor dat de sector haar blik niet op de toekomst kan richten. Hopelijk komen Boris Johnson en zijn kabinet bij zinnen en hebben de vissers binnenkort één zorg minder. Kunnen de Britten weer genieten van vis uit Britse wateren, gevangen door Hogelandster vissers en opgegeten door politiek beduusde Britten./JU