De lokale politiek in Nederland heeft in toenemende mate te maken met grote maatschappelijke vraagstukken. Onder meer het sociaal domein en de energietransitie zijn ingewikkelde veeleisende vraagstukken. Gemeente Het Hogeland krijgt daarbovenop ook nog eens alle aardbevingsproblematiek voor de kiezen. Inwoners moeten een grotere rol krijgen bij het vormgeven van gemeentelijkbeleid. Gemeente Het Hogeland zou meer in moeten zetten op gekanaliseerde, goed gecommuniceerde en met regelmaat gehouden momenten voor burgerparticipatie.
Er wordt de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar politieke vernieuwing op decentraal niveau. Deze onderzoeken tonen aan dat burgerinitiatieven en burgerparticipatie, indien goed vormgegeven en uitgevoerd, een grote meerwaarde kunnen zijn voor de lokale politiek. Burgerparticipatie en burgerinitiatieven zorgen namelijk voor meer wederzijds vertrouwen, draagvlak en betrokkenheid. Het kan echter ook vreselijk misgaan. Voor veel Bedumers zijn wederzijds vertrouwen, draagvlak en betrokkenheid geen begrippen die aansluiten bij het beeld wat zij nu hebben van de gemeentepolitiek in Het Hogeland. De Multifunctionele Accommodatie (MFA) Bedum is een burgerinitiatief wat onderaan de streep catastrofale gevolgen heeft voor het vertrouwen in de lokale politiek en voor toekomstige burgerinitiatieven en burgerparticipatie. Zonder te diep in te gaan op de casus MFA Bedum had dit veel beter gekund en gemoeten, zeker vanuit bestuurskundig perspectief.
Gemeente Het Hogeland heeft in verschillende beleidsnota’s uiteengezet wat hun visie is ten aanzien van burgerparticipatie en burgerinitiatieven. In de toekomstvisie RUIMTE! (2017) en in de visie inwonerkracht ‘Inwoners voorop in Het Hogeland’ (2018) werd uiteengezet hoe de toenmalige gemeenten Bedum, De Marne, Winsum en Eemsmond samen met de vraagstukken rondom burgerparticipatie en burgerinitiatieven om wilden springen. In deze beleidsstukken wordt er onder meer gesproken over de inwoner die centraal moet staan in gemeentelijkbeleid, er veelal maatwerk geleverd moet worden en over het faciliteren, stimuleren en verbinden van burgerinitiatieven. Ambtelijk jargon waar zonder praktische invulling weinig waarde aangehecht kan worden. In de praktijk zijn er in Het Hogeland echter veel kleinschalige burgerinitiatieven. Dit loopt uiteen van het onderhoud van groenvoorzieningen tot aan het verbeteren van de leefbaarheid in dorpskernen. De initiatieven worden vaak gecommuniceerd met en soms ondersteund door de gemeente. Het zijn waardevolle initiatieven, echter worden de burgers in veel mindere mate consequent bij het gemeentelijkbeleid betrokken. Natuurlijk, de gemeente is met tal van burgers over verschillende onderwerpen in gesprek, maar dit is niet goed gekanaliseerd en zichtbaar.
Hoe kan het dan beter? Gemeente Het Hogeland hoeft het wiel echt niet opnieuw uit te vinden, Het Hogeland kan namelijk op het gebied van burgerparticipatie veel leren van de gemeente Raalte. De gemeente Raalte is al jaren bezig met het experimenteren van nieuwe manieren om zoveel mogelijk inwoners bij het gemeentelijkbeleid te betrekken. En met succes. In 2019 is de gemeente Raalte verkozen tot de best bestuurde decentrale overheid van Nederland door het vakblad Binnenlands Bestuur. Ook burgemeester Dadema (GroenLinks) viel in de prijzen. De burgemeester werd verkozen tot ’s lands op een na beste bestuurder. De gemeente Raalte zet vol in op rond-de-tafelgesprekken met inwoners en betrokken organisaties. Elke twee weken is er minimaal één rond-de-tafelgesprek over een vooraf vastgesteld onderwerp. Iedere inwoner van de gemeente Raalte kan zich via de gemeentesite aanmelden en in gesprek gaan met een woordvoerder van elke fractie, de betrokken wethouder, een beleidsambtenaar en met de griffier. De kracht van deze manier van burgerparticipatie is de regelmaat, de heldere communicatie en het inzichtelijk maken van de politieke afwegingen die er gemaakt moeten worden. Men weet altijd dat de gemeente klaar staat om in gesprek te gaan. Er is geen wirwar aan inspreekavonden, maar een overzichtelijke gemeentesite waar duidelijk op wordt gecommuniceerd welke punten er op de politieke agenda staan en besproken gaan worden in rond-de-tafelgesprekken. Inwoners hebben direct te maken met de besluiten die de gemeenteraad en het college nemen, vaak hebben inwoners ook veel kennis en kunde in huis om samen met de gemeente tot mooie plannen te komen en deze ook gezamenlijk uit te voeren.
Er liggen enorme kansen voor de gemeente Het Hogeland op het gebied van burgerparticipatie en burgerinitiatieven. Een kijkje op de gemeentesite van Raalte (raalte.nl/meepraten) en een werkbezoek aan een rond-de-tafelgesprek kunnen een goed begin zijn om debacles zoals de MFA Bedum in de toekomst te voorkomen.
Julian Uil
