ACHTERGROND: Gaat de miljardendeal de versterking van woningen uit het slop trekken?

Met 1,5 miljard euro die het kabinet afgelopen vrijdag beschikbaar stelde voor versterking van woningen in het aardgasschadegebied is weer een kluwen aan het spaghetti-beleid toegevoegd. Gaat het lukken, het vlot trekken van de versterking van de gebouwen in het aardbevingsgebied?

Het was een akkoord op hoofdlijnen dat de minister Wiebes, Ollongren (binnenlandse zaken), Beukema (de burgemeester van Delfzijl), de commissaris van de koning Paas en gedeputeerde Staghouwer in het Provinciehuis presenteerden. Uitgangspunt is dat de gaswinning dramatisch zal teruglopen en daardoor ernstige bevingen zullen afnemen. Hierdoor zal het aantal noodzakelijke versterkingen in de toekomst afnemen. Zo is de veronderstelling.

Voor de uitrol van de 1,5 miljard, krijgen huiseigenaren die al een versterkingsadvies hebben en dit laten doorgaan een bedrag van 7 duizend euro voor verduurzaming van het pand. Als ze kiezen voor een beoordeling volgens de nieuwe standaarden – ja er zijn verschillende standaarden in omloop – krijgen ze een bedrag van 30 duizend waarvan een deel bestemd is voor het verbeteren en verduurzamen van de woning. Inwoners die nog wachten op een inspectie en versterkingsadvies krijgen hun woning behandeld volgens de nieuwste veiligheidsnormen. Daarboven op krijgen zij 17 duizend euro voor verbetering en verduurzaming. Hiervoor is 170 miljoen beschikbaar in het akkoord.

Er is 300 miljoen gereserveerd voor de zogenaamde clusteraanpak. Het gaat hier om woningen in een gehele straat of wijk de gelijk behandeld worden. Hiermee wil men voorkomen dat er verschillen ontstaan tussen soortgelijke huizen, verschillen die moeilijk zouden zijn uit te leggen en tot sociale ontwrichting van straat of buurt zouden kunnen leiden. Voor inwoners die niet onder de versterkingsoperatie vallen komt een regeling – 300 miljoen in de pot – om hun woning te verbeteren. De acht woningbouwstichtingen kunnen een bedrag van 135 miljoen tegemoet zien voor woningverbetering. Ter versterking van het toekomstperspectief krijgen de gemeenten 300 miljoen voor de verbetering van de openbare ruimte; de Nationaal Coördinator Groningen krijgt 100 miljoen voor knelpunten en onvoorziene kosten. Voor schrijnende situaties zit er 50 miljoen in de pot; voor erfgoed, agrarische ondernemers en midden- en kleinbedrijf is nog eens 50 miljoen gereserveerd.

Het is weer een wagon geld die langs komt en het is nog maar de vraag of het de laatste is. Met het besluit van vorig jaar om in 2022 de gaskraan in Groningen dicht te draaien, vatte ook de gedachte post dat de kans op ernstige bevingen zal afnemen en er dus – logisch lijkt het – minder in Groningen versterkt hoeft te worden. De gedachte dat na de stillegging van de gaswinning zich minder ernstige bevingen zullen voordoen, is onder deskundigen geen uitgemaakte zaak. De toekomstige uitslagen op de schaal van Richter zullen uitsluitsel brengen. Tussen de klap van Huizinga, 3,6 op de schaal van Richter, en de tweede grote klap in 2018 in Zeerijp (3,5 op Richter) zat slechts zes jaar.

Het is de derde miljardendeal sedert de zware aardbeving in Huizinge in 2012 de bestuurders in Groningen en Den Haag wakker schudde. Eerst kwam in 2913 het miljard van Max voor het afhandelen van de schade. Het is vernoemd naar de toenmalige commissaris van de Koning, Max van den Berg (PvdA). In 2019 kwam een stoom van 1 miljard voor economisch herstel. In de gemeente Het Hogeland kreeg dat z’n voorlopig beslag in de renovatieplannen voor de plaatsen Winsum, Uthuizen, Bedum, en het Ploeg Centrum in Wehe-den Hoorn. En nu de derde deal van 1,5 miljard.

Op dit moment staan 26 duizend woningen kandidaat voor versterking. De beoordeling van een woning – gemiddeld waarde twee ton – kost tussen de 10 duizend en 100 duizend naargelang de situatie. En dan moet de aannemer nog beginnen. De belangrijkste afspraak is dat de woningen die onder de oude regeling vielen dit ook nu blijven. Behalve als men kiest voor een strengere beoordeling waarvoor men ongeacht de uitkomst 30.000 euro krijgt. Met deze deal is de kans reëel dat veel inwoners niet zullen kiezen voor versterking maar genoegen nemen met de 30 duizend euro.

In de jaren vanaf Huizinge is er weinig gebeurd aan versterking. Slechts 1200 woningen zijn tot nu toe versterkt en nog steeds verloopt dat proces stroperig. Als er een nieuwe klap komt in de buurt van 3,5 op de schaal van Richter, ontstaat er een nieuwe situatie wat betreft versterkingsnormen en omvang van de schadepost en dan is het nog maar de vraag wat deze 30 duizend regeling waard is.

Het spaghetti-kluwen van regelingen, oplopende wachtlijsten, verschillende loketten, de dikke rapporten die men in huis heeft gekregen en de onzekerheid wanneer daar iets mee gaat gebeuren, het heeft bij veel slachtoffers geleid tot een gevoel van politieke frustratie. De angstgevoelens rond de veiligheid van huis en haard zijn verschoven naar weerzin en frustratie over hoe in de politiek met het huis, het dak, de fundering van bewoners al die jaren is omgesprongen. De grote vraag is natuurlijk hoe er met de nieuwe treinwagon aan miljoenen wordt omgesprongen. Het miljard van Max werd vooral aan organisatiekosten besteed. De economische herstelmiljoenen gaan de komende jaren naar projecten zoals renovatie van winkelgebieden waar de inwoner van het gebied met scheurende muren weinig aan herkent als het gaat om zijn persoonlijk lot. En van de lopende hersteloperatie is eigenlijk niet duidelijk hoeveel er van het geld bij de bewoners terecht komt. Het is wel een goed werkgelegenheidsproject voor ingenieus, deskundigen en aannemers. Zo mag men met enige ironie zeggen.

Desondanks, het is een bedrag waar wat mee kan gebeuren. Zeker positief element is de ondersteuning voor de woningbouwstichtingen. Of het voldoende is, is de vraag.

Berto Merx