Opinie: Het keiharde falen van het Nederlandse coronabeleid

Als een donderslag bij heldere hemel leek de coronapandemie uit de lucht te vallen. We kunnen ons de nieuwsberichten van januari vorig jaar allemaal nog wel herinneren. In de Chinese stad Wuhan waren al tal van mensen besmet met het zogenoemde SARS-CoV-2, ofwel COVID-19 virus. Op het journaal waren beelden te zien van hoe de Chinezen noodhospitalen uit de grond stampten. In het Westen gingen de alarmbellen nog niet af. Anders was de situatie in Zuidoost-Azië. Met de SARS-uitbraak van 2002-2003 nog vers in het geheugen, stonden de Aziaten al snel in hoge staat van paraatheid.

Met de kennis van nu is het makkelijk praten. We waren te laat met ingrijpen. Echter is het beleid tot op de dag van vandaag niet op orde. Volgens officiële cijfers kent Nederland in totaal 957.000 besmettingen en 13.665 sterfgevallen. Dat betekent dat bijna 1 op de 17 Nederlanders besmet is (geweest) met het coronavirus. Ter vergelijking, Zuid-Korea kent in totaal 76.000 besmettingen en 1.378 sterfgevallen tegenover een bevolking van ruim 50 miljoen inwoners. Pikant feitje: Zuid-Korea is nog geen dag in lockdown geweest.

Om goed te begrijpen waar de strategie van de Zuid-Koreanen op gebaseerd is gaan we terug naar 19 maart 2020. Tomas Pueyo publiceerde op deze dag zijn essay: The Hammer and the Dance. De hamer staat in deze metafoor onder andere voor de lockdown. Hard ingrijpen om de exponentiële groei van het aantal besmettingen te doorbreken. De dans staat voor de periode tot aan een wijdverspreid vaccin in de samenleving. Het aantal besmettingen laag houden zodat een volgende ‘hamer’ niet nodig is. In de beginperiode was de lockdown nodig om tijd te winnen. Veel landen – waaronder Nederland –  waren totaal niet voorbereid op een pandemie. Een tekort aan kennis, mensen en middelen kon in deze periode enigszins worden ingeperkt. Aansluitend op de eerste lockdown kwam de zomerperiode. Volgens de dan al beschikbare data, een jaargetijde waarin het aantal besmettingen normaliter terugloopt. Een perfecte gelegenheid voor Nederland en andere landen om de achterstanden op verschillende terreinen – bijvoorbeeld de testcapaciteit en het bron- en contactonderzoek – in te lopen.

De zomerperiode leek wel pre-corona. De terrassen zaten vol, op het strand en in de parken was het druk

De zomerperiode leek wel pre-corona. De terrassen zaten vol, op het strand en in de parken was het druk en het kabinet verdween naar de achtergrond. Voor de bevolking was het even lekker bijkomen. Die lockdown hebben we met z’n allen toch maar even doorstaan. De vliegtuigen brachten ons weer naar zonnige bestemmingen in Zuid-Europa. Eind juli begin augustus liepen de besmettingen echter weer op. Toen kwam de echte beproeving voor het kabinet. Hebben we geleerd van de eerste golf? Zijn we deze keer voorbereid? Het bleek al gauw van niet. De horeca was binnen de kortste keren weer gesloten en halverwege oktober zaten Nederland en tal van andere Europese landen weer in een (gedeeltelijke) lockdown.

Op dit moment zitten we in de strengste lockdown sinds het begin van de pandemie. Na onze zogenoemde ‘intelligente’ lockdown hadden wij moeten leren ‘dansen’ met het virus. We werden in maart vorig jaar overrompeld door het virus, hier kunnen we ons niet nog eens achter verschuilen.

Wat houdt het ‘dansen’ dan concreet in? Zeer grondig testen, contacten traceren, reisbeperkingen en gedwongen quarantaines en isolaties. Dit alles om het befaamde R-getal onder de 1 te houden. En wat blijkt? Zuid-Korea voert dit beleid sinds begin vorig jaar tot in de puntjes uit. En Nederland? Nou, wij lopen overal tegenaan. Een tekort aan testmateriaal en medisch personeel, knullige logistiek, slechte communicatie en rammelende ICT-systemen. En ook dit is van belang: wanneer zijn er volgens een land te veel besmettingen? Halverwege december kwamen er signalen uit Zuid-Korea dat het aantal besmettingen te snel opliep. Het hoogste aantal? 1.237 besmettingen op één dag. Zuid-Korea schakelde gelijk over naar het hoogste niveau van alertheid, niveau 3. Dit houdt bijvoorbeeld in dat je met maximaal 10 personen bij elkaar mag komen en dat restaurants na 21.00 uur alleen nog maar mogen bezorgen. Geen lockdown? Geen avondklok? Nee, de Zuid-Koreanen laten het niet zo ver komen. In Nederland ligt het aantal besmettingen al op 11 september op 1.270 personen. Dat we de lessen niet geleerd hebben uit het voorjaar blijkt uit de maatregelen die we treffen in de daarop volgende weken;

18 september (1.974 besmettingen): Horeca open tot 01.00 en geen onnodige bijeenkomsten met meer dan 50 personen.

28 september (2.914 besmettingen): Horeca open tot 22.00, sportkantines dicht en maximaal 30 personen in één ruimte.

13 oktober (7.378 besmettingen): Gedeeltelijke lockdown.

15 december (6.633 besmettingen): Harde lockdown. Het gemiddeld aantal besmettingen per week ligt op dat moment op 8.306 besmettingen.

23 januari: (5.414 besmettingen): Avondklok.

We grepen veel te laat in. Het ging dus al vreselijk mis voordat de Engelse mutatie op het toneel verscheen. Uiteraard speelt die mutatie een rol bij onder andere het invoeren van de avondklok. Echter kan het kabinet zich hier niet achter verschuilen. De zomerperiode had gebruikt moeten worden om de ‘dans’ onder de knie te krijgen. Nederland blijft op deze manier schipperen van lockdown tot lockdown.

Ook de vaccinatiestrategie rammelt aan alle kanten. In september schreef Hugo de Jonge aan de Tweede Kamer dat Nederland goed voorbereid was. Toch is Nederland het laatste EU-land dat is begonnen met het vaccineren. Door het kabinet werd de schijntegenstelling snelheid-veiligheid gecreëerd. Met andere woorden: Nederland was wederom niet voorbereid.

22 januari was luitenant-kolonel Angela Hume te gast bij Nieuwsuur. Hume leidde in 2009 het logistieke proces van de vaccinaties voor de Mexicaanse griep. In nog geen twee maanden tijd hadden vier miljoen mensen twee prikken gekregen tegen de Mexicaanse griep. Hiermee was Nederland het eerste land ter wereld dat ingeënt was tegen de Mexicaanse griep. Door de militaire planning was het logistieke proces voorbereid op continue veranderingen. Destijds heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) aangeklopt bij defensie voor ondersteuning bij deze gigantische operatie. Dit was toendertijd de sleutel tot succes. En wat denkt u? Het ministerie heeft deze keer bedankt voor de diensten van Hume en haar collega’s. Het resulteert in het feit dat Nederland op dit moment nog maar 135.000 mensen heeft gevaccineerd. Alleen Bulgarije doet het verhoudingsgewijs nog slechter dan Nederland.

Het is ongelofelijk hoe Nederland over alle mogelijke obstakels op de weg blijft struikelen. Het (demissionair) kabinet is tot op heden niet in staat om de pandemie op een effectieve manier te bestrijden. Het blijft maar laveren, op zoek naar draagvlak en is uitermate kortzichtig. Helaas zijn er nog geen tekenen die aantonen dat hier op korte termijn verandering in komt. Dit is geen kruistocht tegen het demissionair kabinet, alleen een weemoedige constatering van falend beleid.

Julian Uil