Op 16 maart 2022 vinden de gemeenteraadsverkiezingen plaats. In de aanloop hier naartoe zijn de Groningers door Sociaal Planbureau Groningen gevraagd naar hun ervaringen en meningen over de gemeenteraadsverkiezingen, belangrijkste gemeentelijke opgaven, (politiek) vertrouwen en betrokkenheid bij het gemeentelijk beleid.
Volgens de Groningers zijn aardbevingen & gaswinning, huisvesting & woningaanbod en landschapen/of horizonvervuiling de drie belangrijkste thema’s. Deze drie thema’s staan in de meeste gemeenten bovenaan het lijstje van grootste uitdagingen. Daarnaast staat ook het tegengaan van (langdurige) armoede in de top. Direct gevolgd door klimaat, bereikbaarheid zorg en leefbaarheid kleine dorpen.
Merendeel Groningers van plan te stemmen
76% van de panelleden is zeker van plan te gaan stemmen bij de gemeenteraadsverkiezingen. 13% zegt waarschijnlijk te gaan stemmen en slechts 6% van de Groningers gaat waarschijnlijk niet of zeker niet stemmen. Opvallend is dat het aantal mensen dat zegt (waarschijnlijk) te gaan stemmen aanzienlijk hoger ligt dan de daadwerkelijke opkomst bij eerdere gemeentelijke verkiezingen. Bij de gemeentelijke verkiezingen op 21 maart 2018 was de opkomst in de provincie Groningen namelijk 50.3%. De hoge bereidheid van Groningers (76%) om te gaan stemmen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen stemt positief. De uiteindelijke opkomst is hierin de ‘proof of the pudding’.
Meer vertrouwen in lokale overheden dan Rijksoverheid
Groningers hebben meer vertrouwen in lokale overheden dan in de rijksoverheid. Ruim een kwart van de Groningers (27%) zegt (heel) veel vertrouwen te hebben in de eigen gemeente en bijna de helft (48%) heeft een beetje vertrouwen. Een op de vijf Groningers (21%) zegt weinig tot geen vertrouwen in de eigen gemeente te hebben. Hierin zien we wel grote verschillen tussen gemeenten. In de gemeente Pekela (30%) en Oldambt (28%) is sprake van een relatief hoog percentage inwoners dat weinig tot geen vertrouwen in de eigen gemeente heeft. In Westerkwartier (14%), Groningen (17%) en Veendam (18%) hebben relatief minder inwoners weinig tot geen vertrouwen in de eigen gemeente.
Vertrouwen in Rijksoverheid fors gedaald
In de afgelopen twee jaar is met name het vertrouwen van Groningers in de Rijksoverheid fors gedaald. Waar in 2020 40% van de Groningers weinig tot geen vertrouwen in de Rijksoverheid had, is dat begin 2022 gestegen tot 60%. De aanpak van de aardbevingsproblematiek, de coronamaatregelen en de toeslagenaffaire hebben het vertrouwen van de Groningers fors ondermijnd. Het vertrouwen in de overheid kan alleen worden hersteld als Groningers actief bij de oplossing van het gasdossier en bij toekomstplannen van hun provincie worden betrokken. Hier ligt de nodige ruimte voor verbetering.
Groningers voelen zich beperkt vertegenwoordigd door de politiek
Wanneer inwoners het gevoel hebben dat zij niet gehoord of vertegenwoordigd worden, kan dit vergaande gevolgen hebben voor het functioneren van de democratische rechtstaat en de kwaliteit van de samenleving. Inwoners voelen zich dan niet begrepen en herkennen zich niet in de uitvoering van beleid. Een groot deel van de Groningers (41%) voelt zich niet vertegenwoordigd door de politiek. Even zo veel (40%) heeft geen uitgesproken opvatting (neutraal). 17% voelt zich wel vertegenwoordigd. Er zijn echter wel grote verschillen tussen gemeenten. In een aantal gemeenten voelt meer dan de helft van de bevolking zich niet vertegenwoordigd door de politiek. In Pekela gaat het om 61% van de inwoners, in Eemsdelta 53% en Stadskanaal 52%. Dit percentage is relatief laag in Westerkwartier (35%) en Groningen (33%).
Groningers willen betrokken worden bij de plannen van de gemeente
Nagenoeg alle Groningers willen betrokken worden bij de plannen van de gemeente (96%). Slechts 4% heeft daar geen behoefte aan. De wijze waarop de Groningers betrokken willen worden verschilt wel. Voor een kwart (27%) blijft het bij ‘alleen geïnformeerd worden’. Ruim de helft (54%) wil naast het geïnformeerd worden ook graag meedenken. Daarnaast is er een categorie die mee wil besluiten over gemeentelijke budgetten (17%). De zaken waarover Groningers mee willen beslissen betreffen hoofdzakelijk de kwaliteit of inrichting van hun dorp of wijk, zoals groen en speelvoorzieningen, en behoud van voorzieningen. De wens om betrokken te worden bij de plannen van de gemeente is groot, maar dat blijkt in de praktijk slechts beperkt aan de orde. Zo’n 40% van de Groningers stelt dat de gemeenteraad de inwoners (helemaal) niet voldoende betrekt bij de plannen. Iets meer dan een op de tien Groningers is er positief over.
