Onderdendam (Gr. ) Vrijdag 18 Maart 2022, 05u50 ( Wintertijd )

“ W- wind. Windkracht 1. Half bewolkt. In het oosten een brede wolkenbank, die uit niets dan wat flarden bestaat. Het naderend ochtendgloren sijpelt er door heen . Een mooie kleurenopbouw laat zich tussen die rommelige wolken zien. Een smalle baan rozerood, vervolgens heel zacht geel, dan teerblauw dat donkerder wordt, hoe hoger je de hemelkoepel inkijkt. Terwijl ik het al zo vaak gezien heb, maakt het toch iedere keer weer enorme indruk. Ik sta om me heen te kijken met onze hond Nantske vanaf het houten bruggetje over het kanaal tegenover ons huis. Het is eigenlijk nog heel donker, tegen de ochtendschemering aan. Nantske spitst de oren. Zacht maar toch indringend keft een meerkoet [ Fulica atra L.] links van de brug. Er wordt geantwoord door een soortgenoot zeker honderd meter verder. Een paar hanen van onze buurvrouw Marijn Sturing beginnen te kraaien. Merels [ Turdus merula L. ] zingen nu al liedjes in de achtertuin van een de huizen aan de Bedumerweg. Vooral ’s avonds is hier een merel te horen die al minutenlang fluit. Twee futen [ Podiceps cristatus L. ] zwemmen rechts in het donker rond. Stoten zachtjes knorrende baltsgeluiden uit. In het oosten een fel wit licht in de omgeving van de boerderij van Wouda. Vlak daarbij zie ik  nog een tweede stel felle lampen. Het lijkt erop dat daar drijfmest wordt uitgereden. Maar de wind komt uit het westen, dus ruiken doe ik niets. Niet alleen de wind verkiest het westen. Hoog aan de hemel staat een volle maan te stralen. Het silhouet van de grote, gele treurwilg tekent zich diepzwart af tegen de kleuren van het naderend ochtendgloren. Zoekend naar de toplichten van de drie windmolenparken aan de horizon daar, vind ik er maar drie. Dat moet het windmolenpark van de Eemshaven zijn. Langzaam ben ik hier wel uitgekeken. Ik ga met onze hond het bruggetje af. Laat Nantske vrij en zet mijn eerste stappen op het wandelpad.

Een waarschuwing

Een zwarte kraai [ Corvus corone L. ] vliegt rond. Ik hoor hem een positieroep afgeven. Maar het is te schemerig om precies te lokaliseren waar hij zich bevindt. Zichtbaar wel is een eendenpaar dat zwart afsteekt tegen het slootoppervlak. Gloeiend rood is dat door de weerspiegeling uit het oosten die een opkomende zon voorspelt. Zes uur slaat de klok van de Hervormde Kerk. Achter me rijdt de bus naar Groningen van een minuut over zes, super langzaam door het dorp. Ik hoor Nantske in de berm smakken. Ze ‘ graast ’kweekgras [ Elytrigia repens L. ]. Tuinhobbyisten haten dit plantje. Ondergronds vertakt hij zich eindeloos. Heb je na weken de boel in de tuin op zijn kop zetten, een klein stukje wortelstok in de omgewoelde grond achtergelaten, groeit het stukje  vanzelf weer uit tot een nieuw netwerk. Kun je weer van voren af aan beginnen. Kweekgras heeft een blad dat ruw aanvoelt. Een beetje als fijn schuurpapier. Honden eten het om hun maagwand te irriteren zodat ze het dode haar dat ze inslikken tijdens het wassen van hun vacht, na verloop van tijd weer kunnen opgeven. Het wordt iets lichter. Voldoende om niet naar de plek te hoeven zoeken waar het pad een haakse hoek maakt naar het zuiden. Ik sla de hoek om en kuier richting de Bedumerwijk ter Laan. Een waarschuwing hoor ik : driemaal kort , “Krá-krá-krá ..’. Die komt van een kraai die op het hek zit dat de toegang afsluit tussen twee percelen rechts; dat van Rozeboom en Harm van der Giezen. Er komt een zoetzure lucht van kuilvoer me tegemoet uit het westen. Geen idee van de bron. Want ik zie op Onderwierum bij de boerderij van Willem Wijlhuizen geen enkele vorm van activiteit. Een ‘sleepslang –trein’, ook wel een zodenbemester genoemd, zie ik aankomen over de Bedumerweg. Twee kraaien strijken neer in de twee esdoorns[ Acer pseudoplatanus L. ] bij de ingang van de ree van herenboerderij de Haver. Dat is  mijn keerpunt. Ik bedenk me geen moment, draai me om en ga op de terugweg.

Trainingsrondje

Een van de twee kraaien verkast naar de es [ Fraxinus excelsior L. ] een paar meter verder. Het is een van de weinige essen die niet net boven de stobbe zijn afgezaagd in 2018. Een idiote actie van de toenmalige groenuitvoerder van wat toen de gemeente Bedum nog was. De andere essen die aan de essentakken- sterfte leden, zijn versnipperd, maar de stobben van de zieke bomen heeft men in de grond laten zitten. Daarmee blijft het virus actief. Groenbeheer schijnt in de uitvoering blijkbaar heel moeilijk te zijn. Een meerkoet keft in de verte in het Boterdiep. Langzamerhand hoor ik overal vogels wakker worden. Twee kraaien komen over. Ze vliegen me achterop en heel doelbewust gaat hun reis richting het noorden. Het is duidelijk dat ze weten waar ze naar toe willen. Ik kijk eens om me heen, nu het snel lichter wordt. Een dunne mistbank begint zich te vormen in het oosten. De aalscholvers [ Phalacrocorax carbo L. ] slapen nog in de bomen op de noordoost- hoek van de Kardingermaar. Een exemplaar zie ik opvliegen. Hij maakt een klein trainingsrondje om op te warmen.. Ik sla de hoek om voor het laatste stuk.

Containerschip

Tien meter van de hoek zit een eendenpaar te dommelen in de walkant. Nog een keer laat ik mijn ogen rondgaan in het landschap om me heen. Twee kraaien zijn aan het foerageren in de uiterste strook van de wei links. Die ligt vlak langs de scheidingssloot tussen de grond van twee boeren. Het is voor zover ik weet allemaal eigendom. Ik woon in een gebied dat ‘ groen ‘  wordt genoemd. Dat wil zeggen voor zover het oog reikt is, er grasland om me heen. Die dominantie zie je nu overal in Nederland. Van alle cultuurgrond,  volgens de laatste gegevens beschikbaar en te lezen op de site www.agromatie.nl, bestond in de periode 2020-2020 , 977,5 miljoen hectare uit grasland . 526,8 Miljoen hectare is akkerbouw. Het is een lastig voor te stellen hoeveelheid als je dat bij elkaar optelt . 1.814 miljoen hectare van alle grond in ons land is boerenland. Iedere keer wordt er iets van die enorme hoeveelheid afgeknabbeld voor ander gebruik, zoals infrastructuur , woningbouw of natuurherstel. Je zou zeggen dat dit voldoende moet zijn, zeker om de voedselzekerheid van ons land veilig te stellen. Dat is het natuurlijk ook, op welke grondsoort er ook geboerd wordt. Het probleem is nu juist dat de huidige landbouw juist niet is ingericht om die voedselzekerheid te garanderen. Het agrarisch grondgebruik is helemaal toegespitst op de productie van bulkgoed voor de export. Broodgranen bijvoorbeeld importeren we juist. Om de hoeveelheid export op een extreem hoog niveau te houden, ook kwalitatief,  wordt er zeer intensief geproduceerd, bijna op industriële wijze. Daar verandering in brengen is bijna hetzelfde als een reusachtige containerschip  te laten draaien dat klem zit in een nauw Suezkanaal. Wie bijvoorbeeld meer bomen wil planten om een dreigende klimaatverandering in Nederland te voorkomen, krijgt  het boerenverzet op zijn dak. Landbouwgrond is in ons land bijna heilig verklaard. Hoe leggen we, denk ik wel eens, dat onze achterkleinkinderen uit als de temperatuur ook hier maar blijft oplopen. Wie daar een antwoord op heeft, verdient wat mij betreft de Nobelprijs………………………………( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retriever –jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen. Dit is al weer de zevende jaargang van ‘ De winkelhaak. ‘