Onderdendam ( Gr. ) Vrijdag 22 April 2022, 05u40 ( Zomertijd )

“O- wind. Windkracht 3. Een volledig heldere hemel. Alleen in het zuidwesten een streep los van elkaar hangende wolkjes. Een ervan houdt een ogenblik de halve maan uit het zicht. Die staat nu hoog aan de hemel, pal in het zuiden en een paar seconden later vind ik de weerspiegeling ervan terug in het Boterdiep. Daar lijkt de maan een bad te nemen en drijft net voorbij het schip dat aangemeerd ligt ter hoogte van de keet van Annemarie de Haan. Met onze hond Nantske heb ik me geposteerd op het houten bruggetje tegenover ons huis. Ik blijk nog steeds iedere keer geraakt kynnen worden door het ochtendgloren. Hoewel ik dat toch meer dan duizend keer hier in de loop der jaren heb gezien. De hemel kleurt zich oranjerood. Wordt daarboven heel zacht geel, zo zacht dat de kleur bijna fluwelig aanvoelt en gaat over in porselein blauw. Op vijf meter hoogte komt een groepje lepelaars [ Platalea Leucorodia L. ]  over. Een vogel voorop, twee aan weerskanten daarachter. Ze verdwijnen achter de grote gele treurwilg [ Salix babylonica etcetera L. ] aan de overkant. Een witte lamp in de ligboxenstal van de familie van Middelkoop beduidt dat men bezig is de tweehonderd koeien daar te voeren. Dan moet je vroeg uit je bed. Het voer zal wel kuil zijn. Nog nergens hier in de buurt heb ik een boer al zien maaien. Door het koude voorjaar en de nattigheid daarna, is het gras nog niet lang genoeg. Hoewel gister namiddag haalde ik Nantske uit de wei van Rozeboom, rechts van het pad. Het gras daar is minstens vijf en twintig centimeter lang. Daar zou dus gemaaid kunnen worden. Het vroege gras bevat enorm veel eiwit . Op de site van www.melkvee.nl  wordt dat in een bericht van 19 april als volgt uitgelegd: ‘  Het optimale maaimoment is per bedrijf verschillend. Het maaimoment kan bijvoorbeeld bepaald worden door middel van het gewenste eiwitgehalte. Maisbedrijven streven gemiddeld genomen naar een hoger eiwitgehalte in gras dan de echte grasbedrijven. De bemesting speelt hierin een grote rol. Op basis van de stikstofbemesting en het gewenste ruweiwitgehalte kan het juiste maaimoment worden berekend. Hiervoor zijn twee vuistregels van belang:

• Een goede grasmat kan 1 kg effectieve stikstof omzetten naar 6,25 kg ruw eiwit.
• Iedere centimeter lengte groei is goed voor 100-125 kg ds/ha. [ ds is de afkorting voor droge stof, dat wil zeggen het gemaaide gras per hectare . KW.]

Maaiflexibiliteit

Het is van belang om de balans tussen voederwaarde en opbrengst te vinden. Des te meer opbrengst, des te lager de voederwaarde. De samenstelling van een grasplant verandert tijdens het groeiseizoen. De verhouding celinhoud ten opzichte van celwanden neemt af. Daarnaast worden de celwanden minder goed verteerbaar. Gras met een genetisch bepaalde hoge verteerbaarheid heeft hier minder last van. Deze rassen kunnen later gemaaid worden met behoud van voederwaarde. Dit geeft dus meer flexibiliteit in het maairegime. ‘ Ik begrijp uit dit verhaal dat het tetraploïde Engels Raaigras ,dat is gemodificeerd gras waarbij bepaalde genetische eigenschappen zijn vermeerderd, tot meer dan 112 % meer ruw eiwit leidt. Voor een leek is dit mogelijk abracadabra. Die ziet buiten wandelend alleen maar een wei met  gras en meer ook niet. Maar voor een melkveehouder is dit gesneden koek. Merels [ Turdus merula L. ]  beginnen te fluiten. Een paar dagen geleden telde ik zeker negen paren in ons stukje van de Bedumerweg. Dat fluiten klinkt schitterend maar met al die liedjes worden hele territoria verdedigd. Ver weg ter hoogte van het schip dat aangemeerd ligt in het Boterdiep  keft een meerkoet [ Fulica atra l. ]. Ik zie vage schimmen wegschieten. Kennelijk vond de vogel dat er iemand zonder toestemming zijn territorium was binnengedrongen. Meerkoeten verdedigen hun voedselgebied te vuur en te zwaard. Ineens een hoop rumoer in het water aan de walkant onder de treurwilg. Golven slaan tegen de kant, luchtbellen stijgen op. Het water begint te kolken. Iets trekt sporen in het donkere oppervlak. Er wordt gepaaid. Wat er precies gebeurt, vond ik na de wandeling  meer dan helder uitgelegd op www.visviews.nl: ‘ Als de watertemperatuur eenmaal boven de 17 graden gekomen is,gaat de paaitijd beginnen. Vrouwelijke karpers dragen kuit bij zich, als zij dit loslaten zal een mannelijke karper zijn hom loslaten. De mannetjes doen erg hun best om de vrouwelijke karper haar kuit te laten schieten. Daarom stoten zij met hun bek tegen het vrouwtje aan. Als het vrouwtje het goede mannetje heeft gevonden zal zij haar kuit loslaten. Het mannetje laat vervolgens zijn hom los. Deze hom bevrucht het kuit. Het loslaten van deze hom gaat met erg veel geweld gepaard , waardoor er grote spetterende kolken te zien zijn in het water. Het is erg leuk om eens te gaan kijken bij een sloot of ondiep water bij jou in de buurt tijdens de paai. De kolken, spetters en pijlen door het water zorgen voor een geweldig schouwspel. Hier kunnen overigens ook prachtige foto’s van gemaakt worden. Het is sowieso leuk om eens te zien wat er allemaal voor een formaten karper rondzwemmen bij jou in de buurt. De paai is hiervoor een ideale kans omdat alle karpers zich in het ondiepe water bevinden. ‘  Gerommel ,ver weg voorbij de horizon kondigt de komst van de goederentrein naar Delfzijl aan. ‘Pie-tie ..pie-tie ..’, het schel en stoterig geluid van een scholekster [ Haematopus ostralegus L. ] komt uit een van de weitjes van de familie Biermasz , links aan de overkant. Hé, het was me in de schemer niet eens opgevallen, maar de straatlantaarns doen het weer eens niet. Het wordt hoog tijd om naar beneden te gaan. Ik ga het bruggetje af, zet even later mijn eerste stappen op mijn wandelpad.

Dommelen

Het is stil hier. En fris. Ik laat Nantske los. Het oranjerood van het ochtendgloren weerspiegelt zich in de sloot links. Waar overigens geen eend in te bekennen valt. De eerste vogel die ik hier tegenkom, is een zwarte kraai [ Corvus corone L. ]. Die zit  in de meidoornstruik op de hoek van het pad. Hij blijft daar tot ik op hem vijftien meter genaderd ben. Dan vliegt hij op. Ik sla de hoek om en kuier naar het zuiden. Twee kraaien hoor ik roepen vanuit de wei van Harm van der Giezen. Ze laten aan de vogel die zojuist is opgevlogen, weten waar ze zitten. De rij meidoorns in de berm rechts staan nu volledig in blad.  Verderop op het open stuk zie ik al twee paardenbloemen met ronde pluisbollen. Wel vroeg, vind ik. Het blijft verder stil, geen beest verroert zich. De aalscholvers in de bomen op de hoek van de Kardingemaar dommelen nog.  Alleen ongeveer op mijn keerpunt, de ree van herenboerderij de Haver, zit een wilde eend [ Anas platyrhynchos L. ] wat voor zich uit te te staren. Als ik dichterbij kom, vliegt hij weg. Ik draai me om en ga op de terugweg.

De andere helft

De klok van de Hervormde Kerk in het dorp slaat zes uur. Hoog in de lucht komt een kraai helemaal in zijn eentje over vliegen vanuit het noordoosten. Roept een paar keer en herhaalt die roep nog eens om te testen of in het gebied beneden soortgenoten actief zijn. Er komt geen enkele reactie. Hij vliegt gewoon door richting het zuidwesten. Vrij bescheiden rellen een paar scholeksters in de buurt van de Kardingemaar. Een smalle vogel duikt op uit de lucht en zweeft met pijlvormige vleugels over de immense wei rechts langs de Havertsetocht. Dat kan niet anders dan een tureluur [  Tringa totanus L. ] zijn. Ieder jaar zit er wel een paartje achter de Kardingemaar op het land van Sieb- Klaas Iwema. Ik zie nu wat bewegen in een van de aalscholverbomen. Een aalscholver verlaat de boom en maakt een trainingsrondje, zet zich daarna weer op een van de takken. Ook laat een scholekster opnieuw iets van zich horen . Een reeks geluiden als een mitrailleursalvo komt uit het noordwesten. Ik ben inmiddels al bij de plek waar het laatste stuk van het pad begint. En vraag me intussen iets heel anders af. Is 385 miljoen euro nu eigenlijk veel of weinig winst voor twee kolossale multinationals Shell en Exxon Mobile die samen de NAM vormen? De NAM is het samenwerkingsverband dat in Nederland aardgas voor de Staat der Nederlanden uit de grond haalt. En sinds het begin uit het Groningerveld voor een waarde van een kleine vijf miljard euro hebben gewonnen. Met dito gevolgen voor ons bewoners hier. Dan zou je, hoe je ook over de omvang van de winst uit 2021 denkt, toch menen dat er voor de NAM geen enkele reden is om moeilijk te doen over het aantal huizen, pakweg 25.000, dat nog versterkt moet worden om toekomstige bevingen te doorstaan. En over de schade die nog tot in het oneindige gaat optreden, zodra het boren van gas volgens afspraak in 2024 gestopt zal worden. Maar ‘ Genoeg is genoeg ‘ heeft kennelijk voor zo’n barstens rijke onderneming een heel andere betekenis. De NAM blijft chicaneren en roept  dat men nu wel genoeg heeft betaald aan zaken waarvan niet eens zeker is of er wel een verband is met de gaswinning. Of zoals wijlen mijn Groningse grootmoeder Jantina Luycks altijd zei: ‘Laiverd, brutalen heww’n halve wereld , en andere helft neém’n ze d’r ook nog bie……’ ( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retriever –jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen. Dit is al weer de zevende jaargang van ‘ De winkelhaak ’.