Tot en met 2025 meer geld van het Rijk, daarna inleveren

HET HOGELAND – Tot en met 2025 krijgen gemeenten meer geld van het Rijk voor de uitvoering van hun taken. Dit jaar ontvangen ze 32,6 miljard, oplopend naar 37,2 miljard euro in 2025. In 2026 moeten gemeenten weer 1,7 miljard euro inleveren. Dan ontvangen ze ruim 35,4 miljard euro.

Dat blijkt uit de meicirculaire voor het Gemeentefonds, die minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken naar de Eerste en Tweede Kamer heeft gestuurd. Op basis hiervan kunnen gemeenten hun meerjarenbegrotingen opstellen. Ook wordt duidelijk hoe de nieuwe verdeling van het Gemeentefonds uitpakt vanaf 2023. Tussen 2023 en 2025 gaat er geen enkele gemeente financieel op achteruit door de herverdeling, zo staat in de meicirculaire.

Er is jarenlang gesteggeld over een nieuwe verdeling van het Gemeentefonds, omdat het huidige verdeelmodel niet meer aansluit op de extra taken die gemeenten de laatste jaren kregen, zoals de jeugdzorg. Niet alleen gemeenten die erop achteruit zouden gaan hadden felle kritiek. Ook de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) roerde zich. De invoering is daardoor een paar jaar uitgesteld, maar in 2023 komt het er dan toch van.

De ‘oploop van de opschalingskorting’ voor gemeenten voor de periode 2022-2025 is geschrapt. Verder zijn extra middelen beschikbaar voor bijvoorbeeld jeugdzorg, de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Gemeenten ontvangen compensatie voor de inkomstenderving als gevolg van de coronacrisis in 2020 en 2021, en extra middelen om de dienstverlening te versterken. Verder zijn afspraken gemaakt over extra kosten als gevolg van de opvang van ontheemden uit Oekraïne.

Ook komt er geld voor toekomstige opgaven, zoals de verplichtingen die voortvloeien uit het klimaatakkoord. Het kabinet doet dit voorjaar nog een aantal extra uitgaven, zoals de energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen en extra uitgaven voor defensie. Dit leidt voor gemeenten tot een hoger ‘accres’ tot en met 2025. Voor 2026 en verder staat het accres vast, behoudens wijzigingen in de loon- en prijsontwikkeling.

De minister heeft gekozen voor geleidelijke invoering van de nieuwe verdeling van het rijksgeld, zodat gemeenten die er financieel op achteruitgaan daar langzaam aan kunnen wennen. Voor gemeenten die er nu al financieel slecht voor staan en veel minima onder hun inwoners tellen, worden de nadelige financiële effecten extra verzacht. Dat geldt ook voor sterk vergrijzende gemeenten.