Onderdendam ( Gr. ) Vrijdag 19 Augustus 2022, 05u10 (Zomertijd ):

“ Tja, uit welke richting komt de wind nu? Met geen mogelijkheid ook niet met de klassieke methode van een natte vinger, is vast te stellen waar de wind vandaan komt. Ik doe dus maar een zwaktebod: het noorden omdat de wind gisteren in het noordoosten zat. ‘ Windkracht 1  ‘, zei mijn weersite vanochtend, maar in feite is het nu windstil, dat maakt het ook zo lastig. Donker is het. Wel helder en in het oosten loopt vanaf de horizon een wolkenbank langzaam omhoog richting het zuiden. Die is maar ten dele zichtbaar. Daarvoor hangt namelijk een grondmistbank van zeker 15 meter hoog. Vanaf mijn hoge positie, – met Nantske ben ik zo juist op het houten bruggetje over het Boterdiep  gearriveerd- kijk ik om me heen. Hoog aan de hemel staat in het zuidoosten een halve maan met vlakbij, daar links onder een klein ‘sterretje ‘. Geen ster is dat, maar de planeet Mars. De planeet Jupiter is er ook weer. Die staat in het zuidwesten te flonkeren. Is dus een stuk verder van de maan verwijderd geraakt. Eerder deze week stonden de twee hemellichamen heel dicht bij elkaar rond dit tijdstip. Ik zie ook iets flonkeren heel laag in het noordoosten dichtbij de boerderij van Sieb- Klaas Iwema. Ook dat is geen ster maar de planeet Venus. Die is dus net verschenen boven de horizon. Duister is het, nog gewoon na- nacht. Nog even een blik op het water rechts beneden. Er zweeft tegen de oever een dunne, drabbige laag op het oppervlak. Weerkaatsing van het licht van de straatlantaarns langs de Bedumerweg, verdoft daar. Lijkt me een zorgelijke situatie als het water niet schoon is en er weinig stroming in zit, zeker bij dit soort hoge temperaturen. Een truck met een sterk verlengde oplegger passeert met veel gerammel van onderdelenk. Het is fris. Maar elf graden. Mijn wollen vest heb ik over mijn zomerbloesje aangetrokken. En net als gisteren ook weer boerenlaarzen aan. Geen zin om kletsnatte , koude voeten te krijgen voor het geval ik door een bedauwde wei moet banjeren achter onze hond aan.

Steeds groter worden..

Het is vrijdag vandaag. Dat wil zeggen dat ik op deze dag , wat dieper wil ingaan op een bepaald aspect van wat eerder hier aan de orde is gekomen. Of waarover in de actualiteit hard wordt gediscussieerd. Het boereninkomen is zo’n onderwerp. Ook en vooral omdat bij de overleggen die de ‘ gespreksleider  ‘ Johan Remkes momenteel voert , dit een grote rol speelt. Boerenorganisaties geven aan dat een andere manier van werken waarbij boeren meer werken met respect voor de natuur of zelfs overgaan naar biologische landbouw onmogelijk is, omdat er nauwelijks inkomen tegenoverstaat terwijl de bedrijfskosten in zo’n geval extra oplopen. Het is dan misschien wel eens verstandig  om te laten zien hoe dat inkomen op dit moment is samengesteld .Het gaat hier uiteraard om een heel algemene exercitie want geen boer is gelijk.

Opvallend is dat van alle ondernemers die in de agrarische sector actief zijn, melkveehouders het minstoverhouden als privé- of gezinsinkomen uit het rendement van hun bedrijf. Dat geldt ook en misschien nog sterker voor boeren met een grote hoeveelheid melkkoeien. Dat wil zeggen boerenbedrijven die groter zijn dan de gemiddelde bedrijfsgrootte van 109  melkkoeien volgens de meest recente cijfers . Ik ontleen deze gegevens aan www.agrimatie.nl  . Agrimatie  is de site over de agrarische sector die wordt beheerd door de Wageningen Universiteit:  [https://www.agrimatie.nl/PublicatiePage.aspx?subpubID=2523&themaID=2753&indicatorID=2761&sectorID=2245#:~:text=In%20alle%20grondsoortregio%27s%20van%20het,2020%3A%20ruim%2058%20ha   ] ).  Een gemiddeld melkveebedrijf had volgens deze site vorig jaar een omvang van 59 hectare. De tendens is dat de bedrijven steeds groter worden. Er is een verschil qua bedrijfsareaal ( de hoeveelheid hectaren waarop geboerd wordt.) Agrimatie zegt :  ‘ De melkveebedrijven in de Kleiregio zijn gemiddeld het grootst met 66 ha cultuurgrond per bedrijf. In de Zandregio is de omvang van de bedrijven gemiddeld 55 ha per bedrijf en daarmee het kleinst van de vier grondsoortregio’s in 2021. Het groeiende areaal per gemiddeld bedrijf is enerzijds het gevolg van een autonome groei door aankoop en pacht van cultuurgrond en anderzijds doordat meer kleinere bedrijven stoppen met productie.  ‘

Minder dan het minimumloon

Er komen wel steeds minder bedrijven. Volgens de site zuivelzicht [ https://www.zuivelzicht.nl/nieuwsberichten/nederland-telt-minder-melkveebedrijven-en-koeien/#:~:text=Nederland%20telt%20momenteel%2015.261%20melkveebedrijven,Nederland%20heeft%20momenteel%20103%20koeien.] waren er volgens een opgave van het Centraal Bureau voor de Statistiek in 2021 in ons land ‘ 15.261 bedrijven met 1.572.239 melk- en kalfkoeien van twee jaar en ouder.’ Voordat  deze cijfers zorgen dat het je gaat duizelen dan maar de ontnuchterende boodschap hoeveel particulier inkomen gezinsbedrijven uit de melkveehouderij  na aftrek van kosten  overhouden. Ik citeer weer de meest recente gegevens uit 2021 volgens  www.agrimatie.nl :

‘ Het gemiddelde inkomen uit bedrijf in 2021 is geraamd op bijna 32.000 euro per onbetaalde aje. Dit is 6.000 euro meer dan in 2020 maar 9.000 euro lager dan het gemiddelde over de periode 2016-2020. Dit is wel opvallend omdat de melkprijs in 2021 bijna 3 euro per 100 kg boven die van gemiddeld 2016-2020 ligt (+7%). De sterk gestegen kosten liggen hieraan ten grondslag.

De totale opbrengsten nemen in 2021 in vergelijking met het voorgaande jaar toe met 52.500 euro door de hogere melk- en veeprijzen en de hogere waarde van het ingekuilde eigen ruwvoer. De totale kosten nemen met 42.000 euro toe, door hogere voer-, kunstmest- en energieprijzen. Ook de materiële kosten zoals die van machines, werktuigen en gebouwen nemen toe, mede door hogere onderhoudskosten en meer kosten vanwege de grotere hoeveelheid eigen gewonnen ruwvoer. ‘

Een aje is een term voor het meten van het arbeidsvolume in de land- en tuinbouw. Wederom www.agrimatie in een bericht van 13-01-2022: ‘  Het arbeidsvolume is een maat voor de werkgelegenheid, uitgedrukt in voltijdbanen. Hiervoor wordt binnen de land- en tuinbouw de term arbeidsjaareenheid (aje) gebruikt. Een arbeidskracht die 2.000 uur of meer werkt, wordt gezien als 1 aje. In dit kengetal is (een deel van de) flexibele arbeid opgenomen, het totaal aan flexibele arbeid is lastig vast te stellen omdat de inzet is beperkt tot piekperioden en er geen sprake is van jaar- rondbanen. ‘ En belangrijk om te weten binnen dat zelfde bericht: ‘Het arbeidsvolume in de land- en tuinbouw is in 2020 met 1% gestegen tot 157.700 arbeidsjaareenheden (aje), binnen de land- en tuinbouw gebruikt als een maat voor het aantal voltijdbanen. Met de toename van het arbeidsvolume in 2019 (2%) is in twee jaar tijd het aantal aje met 4.300 toegenomen. De grotere werkgelegenheid binnen de glastuinbouw (6.700 aje), dankzij de groei van de sector in bedrijven en glasareaal, overtrof de krimp in de meeste andere sectoren. Vanaf de eeuwwisseling tot 2018 is het arbeidsvolume met gemiddeld 2% per jaar gedaald. ‘

Samengevat betekent dat wanneer een boer alleen het gezinsinkomen moet verdienen uit het bedrijf, hij met een inkomen van 32.000 euro op minder uitkomt dan wanneer boer en partner door elders te gaan werken een wettelijk minimumloon zouden incasseren. Dan komen zij uit op 41.400 euro gezamenlijk.

Boer zoekt toekomst

Hoe moet je dat particuliere inkomen nu waarderen? Vergeleken met glastuinbouw, akkerbouw en varkenshouderij is er al jaren een trend te zien dat het inkomen uit de melkveehouderij het laagst  is van deze vier. Een bericht van de NOS , 16 december 2019 meldt een gemiddeld inkomen voor een varkenshouder van niet minder dan 257. 000 euro. Goede tweede is de glastuinbouw met 201.000 . Een akkerbouwer verdiende slechts 37. 000. Helemaal achteraan komt de melkveehouder volgens  agrarisch econoom Krijn Poppe van Wageningen Economic Research. Dezelfde Krijn Poppe die ook heeft meegeschreven aan het rapport Boer zoekt toekomst  dat gisteren met Johan Remkes werd besproken. Me dunkt er is behoorlijk wat werk aan de winkel , als je naar bovenstaande cijfers kijkt. Hopelijk geven die een beter beeld van de zorgen van sommige boeren dan al die schreeuwerige praatprogramma’s van de laatste tijd bij elkaar……………………..( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retreiver –jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen.