“OZO – wind. Windkracht 2.  Voor het eerst dit seizoen is het pikdonker. Waarschijnlijk veroorzaakt door een laag wolkendek dat aan alle kanten naadloos aansluit op de horizon zodat geen spat licht tot hier doordringt . Ik heb wat prikogen. Vannacht was het onrustig op de weg buiten, een provinciale weg [ N995 }, die bij ons de Bedumerweg heet. De hele nacht door reed er druk verkeer. Na half vier maar gaan lezen. Vreemd is het dat het nu pas erg rustig.  Gisternacht was dat ook zo, toen had Geliefde zo’n onrustige nacht . Waarschijnlijk komt dat omdat het verkeer naar het zuivelcomplex van Friesland Campina in Bedum waar 24/7 geproduceerd wordt, nu via Onderdendam wordt omgeleid. Dit vanwege de aanleg van een brug over het Boterdiep. Maar goed ik ben nu wel extra vroeg buiten. Met onze hond Nantske klim ik het hoogholtje op , het houten bruggetje over het kanaal voor ons huis. Er is weinig stroming in het water. Onbeweeglijk liggen twee lichtgevende flensjes op het wateroppervlak, weerkaatsing van de straatlantaarns aan de walkant. Het is vrijwel doodstil. Dan begint de haan van mijn buurvrouw te kraaien. Dat lokt meteen een reactie uit van een van de reuzenhanen van Jelte Verbree. Er klinkt nog niet het volle geluid. Het kraaien wordt eerder wat gedempt. Ik denk dat beide hanen nog in hun nachthok zijn opgesloten. Een plons. Dat moet een van de zes wilde eenden [ Anas platyrhynchos L. ]  zijn die ’s nachts slapen op de aanlegbalken rechts van de brug. De eend begint te snateren. Er komt geen antwoord. Wel laat ver weg in het zuiden een blauwe reiger [ Ardea cinerea L. ] met een paar grauwen aan zijn omgeving weten dat hij op jacht gaat. En dat niemand hem ook maar een strobreed  in de weg moet leggen. Die zal er van lusten. Ik ga de brug af, zestien treden nauwkeurig een voor een hardop tellend. Anderhalve minuut later sta ik op mijn wandelpad en laat onze hond van de lijn.

Nog steeds snap ik niet waarom het pad , bestaand uit betonplaten, in het donker oplicht. Links en rechts zie ik alleen maar duisternis. Een verklaring voor dat oplichten zou kunnen zijn dat betonplaten anders dan het gras in de wei beter spaarzaam licht weerkaatsen door hun robuustheid. Het blijft een breinkraker. Rondom me is het verder een en al duisternis. Alleen de stallichten in het oosten van de familie van Middelkoop, die van Wouda aan de Fraamweg , de maatschap Thybaut in het zuidoosten en dichterbij de grote ligboxenstal van Harm van der Giezen fungeren voor mij nu als oriëntatiepunten. Het beste doen dat de erf- lichten van Harm van der Giezen. Zo blijf ik een beetje op het pad. Ik word nu omringd door een landschap dat maar heel langzaam wakker wordt. Dieren laten voorzichtig weten dat ze aan de dag beginnen. Ergens in het noorden, omgeving Boterdiep richting Fraamklap, klinkt het gesmoord blaffen van een Canadese gans [ Branta canadensis L. ]. Dan wordt het weer stil. Nantske komt langszij. Ik hoor haar hijgen van inspanning. Mijn sandalen klepperen tegen het beton. Ik zoek intussen de hemel af naar scheuren in de bewolking. In het noorden wordt wat grijs roze ochtendgloren zichtbaar. Licht, eigenlijk mag ik het zo nog niet noemen, heeft een opening in de wolken gevonden. Ik sla de hoek om en kuier naar het zuiden. Maar voor alle duidelijkheid: het is nog steeds schemerdonker. Zicht heb ik maar tot ongeveer de rij meidoorns rechts in de berm. Links ver weg rijdt de eerste bus naar Groningen. Een paar dagen geleden schreef ik dat in de na- nacht er al met groot materieel onder schijnwerpers gewerkt werd op de percelen van de familie van Middendorp. En overdag zag ik daar grote stofwolken op het land hangen. Ik schreef een dag later dat ik veronderstelde dat er grasland werd gescheurd. Dat klopt wel zo ongeveer na wat naspeuringen. Het grasland is kapot gespoten. Vervolgens is er niet geploegd maar de zoden zijn ondergewerkt. Daarna  is het vijftien grote hectare grasland  geëgaliseerd en opnieuw ingezaaid. Er zijn in de buurt ervan ook nog wat afritten gemaakt voor het rijdend materieel van de loonwerker. Al met al zijn een flink aantal trekkers en kranen daar een aantal dagen bezig geweest. Grof geschat kostte het project alleen al qua diesel  zeker 30.000 tot 50.00 euro. Een hele investering in deze onzekere tijd…

Hoe heb ik het nu? Het verhaal dat boerenorganisaties vertellen is toch dat boeren niet meer durven investeren, omdat ze niet weten wat de toekomst hen brengen zal. Het  wankelmoedige Rutte IV- kabinet kan nog steeds geen perspectief schetsen en investeringen in de veehouderij lopen over een periode van zeker tien jaar. Klopt dat verhaal dan misschien niet?  Melkveehouders zijn ondernemers die risico’s nemen. En gewoon gokken op betere tijden. En momenteel is het prijsniveau van de door hen geproduceerde melk heel hoog. De site van zuivelreus Friesland Campina meldt als garantieprijs op haar site  met de link :

          https://www.frieslandcampina.com/nl/news/frieslandcampina-garantieprijs-augustus-2022/

“ Deze maand is de eiwitwaarde 962,62 euro, de vetwaarde 481,31 euro en de lactosewaarde 96,26 euro per 100 kg. De gemiddelde FrieslandCampina Garantieprijs voor 2022 inclusief augustus bedraagt 51,75 euro per 100 kg melk.  De FrieslandCampina Garantieprijs geldt voor 100 kg melk met standaardgehaltes 3,57% eiwit, 4,42% vet en 4,53% lactose, exclusief btw. De bedragen gelden bij een gemiddelde levering van 850.000 kg melk op jaarbasis. Op basis van de maandelijkse garantieprijs ontvangt een lid- melkveehouder melkgeld. Het melkgeld is gebaseerd op de hoeveelheid en het eiwit-, vet- en lactosegehalte van de geleverde melk van het desbetreffende melkveebedrijf. Het verschil tussen de garantieprijs en het melkgeld ontstaat door de verrekening van de vaste kosten van 0,18 euro. “

Dat betekent gezamenlijk een bedrag van meer dan zestig cent per liter/ kilo melk. Vanwege deze rooskleurige resultaten denken melkveehouders dat ze op het einde van het jaar zoveel winst pakken met hun bedrijf dat ze voldoende geld overhouden om flinke investeringen te doen zoals boven beschreven project. Overigens de familie van Middelkoop  als maatschap levert niet aan FrieslandCampina maar aan Royal A- ware. Die zelfs een nog hogere mekprijs biedt : 62, 14  .

In feite staat dit verhaal haaks op hetgeen boeren zelf naar buiten brengen. Deftig heeft dat tegenwoordig een narratief. De inhoud daarvan is als volgt. Boeren zien zich in hun narratief als slachtoffer van een falend overheidsbeleid. De overheid zou door maar te blijven zwabberen hen onvoldoende zekerheid verschaffen. Dat is ronduit kletskoek. Het zijn de boeren zelf geweest die voor het grootste deel tegen het advies van LTO Nederland in, na het vrij geven van het Europese melkquotum in 2010 als een gek zijn gaan uitbreiden om zoveel mogelijk te produceren met meer koeien,  grotere en modernere stalsystemen. Dat zij daardoor  meer schuld opbouwden bij de Rabobank, kon hen niet schelen. Integendeel deze bank heeft actief die massale uitbreiding gestimuleerd. Boeren gokten dat ze met meer koeien meer melk konden produceren en dus meer geld zouden binnen harken. Dat is helaas niet uitgekomen. Melkveehouders met grote stallen verdienen netto zelfs niet meer dan het minimumloon. Nu gokken ze weer. Dat ze flink zullen binnenlopen gezien de extreme hoogte van de melkprijs die de zuivelgigant Friesland Campina hen garandeert. Gokkers zijn geen slachtoffers maar daders. Hoogstens kan je net zoals bij Holland Casino zorgen dat mensen die stelselmatig te hoog inzetten niet meer mee mogen spelen. Het zou heel gezond zijn als de boeren met enorme schuldenlasten gesaneerd zouden kunnen worden en er een maximum komt aan de bedrijfsgrootte in de melkveehouderij . Soms moeten mensen tegen zichzelf beschermd worden. Zo, dominee Willemen heeft zijn donderpreek weer gehouden en nu maar eens aan tafel voor een heerlijk koel glaasje  melk en een boterham met boerenkaas……………………… ( wordt vervolgd )

  .