Onderdendam ( Gr. ) Vrijdag 9 September 2022, 06u30 ( Zomertijd ):
“ Z- wind. Windkracht 3. Zwaar bewolkt. Het is al licht. Ik heb me verslapen. Weer was het onrustig vannacht op de Bedumerweg door het verkeer. En er was een stevige aardbeving met als epicentrum Uithuizermeeden : 2.4. op de Schaal van Richter. Om 00.39 . Alleen die bevestiging kreeg ik pas vele uren later. Pas na half vier ben ik weer ingeslapen. Het is daarom al behoorlijk licht als ik met onze hond vanaf het houten bruggetje over het Boterdiep om me heen kijk. Terwijl het forenzenverkeer beneden door het dorp raast. De zware bewolking heeft opnieuw de vorm van een laag wolkendek aangenomen. De hemelkoepel is bedekt tot aan de horizon, praktisch in alle windrichtingen. Alleen in het noorden reikt de bewolking niet tot aan de kim, laat daar wat strepen lucht vrij, vuilgeel van kleur. Los van het geluid van zoevende banden op de Bedumerweg, is het geknor van een winterkoninkje [ Troglodytes troglodytes L. ] te horen: Tjerrrr…tjerrrrr…tjerrrrr. …’. Hij zit in de grote , gele treurwilg [ Salix babylonica etcetera L. ] aan de overkant. Gelukkig heeft het vannacht ook nog eens hard geregend want de laatste paar dagen kon je dwars door de treurwilg heenkijken vanuit onze woonkamer, zoveel blad liet hij door de aanhoudende droogte vallen. Het kleine vogeltje zit evenwel zo diep verscholen in de kruin dat hij volledig onzichtbaar is voor me. Het mag dan al licht zijn, maar echt heel erg ver kan ik vanaf de brug niet kijken. Zo blijft het onduidelijk of de drie schimmen op het water ter hoogte van de wilgenstruik aan de overkant nu wilde eenden zijn of meerkoeten. Zolang ze geen geluid maken is dat domweg niet vast te stellen. Het heeft behoorlijk geregend zo te zien. Later zal blijken dat er meer dan elf mm. is gevallen in mijn regenmeter die ik na afloop leegde. Gelukkig is het nu droog. Ik loop nog steeds met dertien graden in mijn korte broek. Omdat ik meer dan genoeg van het drukke verkeer heb, ga ik de zestien treden van het bruggetje af en sta even later op mijn wandelpad. Onze hond heeft onderweg niets gemerkt van de lapjeskat die zich plat tegen de grond drukte in de wei links van het schelpenpad . Ik laat Nantske vrij…
Niet op de hoogte…
Alles om me heen oogt door het ontbreken van licht grijsgrauw. Een blauwe reiger [ Ardea cinerea L. ] vliegt zwijgend op uit de hoek, daar waar de Oostersloot en Noordersloot bij elkaar komen. Ik sla hoek om en voel meteen hoe hard het waait uit het zuiden. Nauwelijks heb ik twintig meter gelopen of ik word achterop gefietst door een jongeman wiens gezicht diep verborgen in zijn hoody zit terwijl hij krampachtig onder het fietsen op zijn smartphone kijkt. Beantwoordt mijn groet niet. Zit waarschijnlijk op Spotify. Is oost Indisch doof. Het lijkt wel een beeld met iconische waarde . Genoeg om te gebruiken als onderzoeksthema voor het wekelijks vrijdag- verhaal. Vandaag wil ik graag iets meer aandacht besteden aan een onderwerp dat gedurende deze week is langsgekomen. Ik bedoel dan de crisismoeheid en dan speciaal de groeiende desinteresse bij de rest van Nederland in de dagelijkse gevolgen van de gaswinning in Groningen. Het best komt die tot uiting bij de opiniepeilingen waar de vraag centraal staat of de Groninger Gaskraan weer open moet gezien de afhankelijkheid van Russisch gas. 26 Februari gaf nog twee derde van de deelnemers aan de opiniepeiling op Een Vandaag aan dat wat hen betreft er weer volop gas uit de Groningse bodem moest worden gepompt. Blijkbaar zijn ze er niet van op de hoogte dat in Groningen de gaskraan helemaal niet dicht zit. Er wordt zelfs meer gas opgepompt , namelijk meer dan 4, 5 miljard kuub. Dat is meer dan de 3 miljard kuub die eerder was afgesproken. Die mening van tweederde is terug te vinden via de link :
“ Als Rusland de gastoevoer naar Europa stopzet, mag er als alternatief meer gas gewonnen worden in Groningen. Dat vindt bijna twee derde (63 procent) van de deelnemers in een onderzoek van EenVandaag over de oorlog in Oekraïne. Groningers zijn verdeeld.
Vanwege aardbevingen met veel schade als gevolg wil het kabinet zo snel mogelijk stoppen met gaswinning in Groningen. Maar het sluit niet uit dat de kraan toch verder opengaat als we geen Russisch gas meer krijgen. Nederland importeert jaarlijks voor enkele miljarden euro’s aan Russisch gas.
Grote zorgen
De meeste ondervraagden maken zich nu al zorgen over de huidige hoge gasprijs (80 procent). De gasprijzen waren voor het conflict al relatief hoog, maar sinds de aanval van Rusland op Oekraïne zijn ze verder gestegen.
Ook vrezen ze een tekort aan gas op korte termijn (61 procent) en tijdens volgende winter (60 procent). Veel mensen vinden het een hele slechte zaak dat we deels afhankelijk zijn van Rusland voor ons gas. “Daar plukken we nu de wrange vruchten van
Nood breekt wet
Mocht het zover komen dat we helemaal geen Russisch gas meer krijgen, dan zou dat grote gevolgen hebben voor de samenleving. In zo’n uitzonderlijke situatie vinden veel panelleden moet het kunnen dat we het Groningse aardgas inzetten, immers: nood breekt wet. “Het zou gek zijn dat wij hier onvoldoende gas hebben, terwijl het gewoon in onze eigen bodem zit”, vindt iemand.
Wel zeggen de meeste mensen erbij dat het oppompen van eigen gas zo min mogelijk ten koste van Groningers mag gaan. Zij hebben al genoeg ellende meegemaakt met de gaswinning in het verleden. Veel deelnemers pleiten voor een vorm van schadeloosstelling: “Ik heb makkelijk praten, ik woon in Utrecht. Ik vind het belangrijk dat de opbrengsten naar Groningen en de Groningers gaan. Zij mogen hier niet onder lijden.”
Het vraagstuk laat de rest van Nederland niet los, zeker niet nu de energieprijzen meerdere malen over de kop gaan. Dat blijkt wel als ‘Hart van Nederland ‘, het nieuwsprogramma van SBS 3300 mensen daarover peilt op 1 Juni 2022, zie de link:
“ Als het aan de meerderheid van Nederland ligt, draait de overheid de gaskraan in Groningen weer open. Dat blijkt uit een representatief onderzoek van het Hart van Nederland-panel onder ruim 3.300 mensen. Dinsdag stopte het Russische staatsbedrijf Gazprom met het leveren van gas aan GasTerra. Dat is de gashandelaar die voor de helft in handen is van de Nederlandse staat. Het zou gaan om zo’n vijf procent van wat Nederland jaarlijks aan gas nodig heeft. Dat tekort aan gas moet ergens anders vandaan gehaald worden. GasTerra zelf zegt dat er inmiddels elders gas ingekocht is, maar toch ziet 66 procent van de ondervraagden het liefst de Groningse gaskraan weer opengedraaid worden. “Als die dichtgaat, brengen we heel Nederland op hoge kosten. Kom de bewoners daar tegemoet, dat kost minder”, zegt een van de ondervraagden. Een groep van 22 procent is van mening dat de kraan in Groningen dicht moet blijven. De Russische gaskraan gaat dicht voor Nederland: wat ga je hiervan merken?Sowieso is een vaak aangedragen oplossing om de bewoners in Groningen te compenseren voor alle schade die is ontstaan (en waarschijnlijk nog zal ontstaan) vanwege de gasboringen in de provincie. “De mensen moeten wel gecompenseerd worden als er schade is. Het moet niet in de doofpot gestopt worden”, zegt iemand. Een ander: “Ik denk dat je de mensen daar ook echt volledig schadeloos hoort te stellen. Desnoods moet men bepaalde huizen opkopen voor een eerlijke prijs.”
Ook oppert iemand om de Groningers zélf te laten bepalen of de gaskraan open moet. De ondervraagden uit de provincie Groningen zijn duidelijk: als enige provincie in Nederland stemt 61 procent van de respondenten in de provincie tegen een (her)opening van de gaskraan in hun thuisbasis. Toch is nog een flinke 35 procent wél voor het opnieuw boren van Gronings gas. Overigens zijn de Zeelanders het meest vóór de gasboring in Groningen: maar liefst 78 procent van hen ziet de gaskraan graag weer opengedraaid worden, slechts tien procent vindt dat een slecht idee.
Maar de roep om Gronings Gas neemt zienderogen toe naar mate de energieprijzen stijgen. In het programma Kelder& Co stelt 23 Juli 2022 Ronald Kuper , onderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam:
“ De gaskraan in Groningen moet weer worden opengedraaid”, betoogt dr. Roland Kupers in het programma dr Kelder en Co. Volgens de onderzoeker (UvA) en klimaatadviseur van de Verenigde Naties is de enorme gasbel in Groningen een wapen tegen Vladimir Poetin en klimaatverandering.
Kupers, die ook jarenlang voor Shell werkte, legt uit dat er tien jaar geleden een belangenoverweging is gemaakt, waardoor er in de jaren daarna steeds minder gas uit de Groningse bodem werd gehaald. Toen speelden de aardbevingen in de provincie een grote rol bij gasbesluiten. “Nu ligt de belangenoverweging anders.”
Er zijn volgens Kupers de afgelopen jaren enkele dingen fundamenteel veranderd. Zo zijn we het klimaatprobleem serieuzer gaan nemen en we zien Rusland niet meer als een betrouwbare partner door de crisis in Oekraïne.
Hierdoor moeten we toch weer gaan herijken als het om Groningen gaat. “We moeten ons realiseren dat Nederland de gascrisis veroorzaakt heeft. Het Nederlandse gasveld was toen het ontdekt werd het grootste gasveld van de wereld en is nog steeds het grootste van Europa. Door het wegvallen van de Nederlandse productie is Europa ontzettend veel gas gaan importeren uit Rusland. We hebben gasinflatie geëxporteerd naar de rest van Europa.”
Daarnaast zegt Kupers dat we met het Groningse gas op een relatief groene manier tijd kunnen winnen voor de energietransitie. “Nederland bevindt zich op het gebied van zonne- en windenergie nog in de achterhoede.”
Dr Kelder maakt Kupers er nog wel even op attent dat de mening van Kupers in Groningen niet met gejuich ontvangen zal worden. Kupers wil het leed niet ontkennen en vindt dat Groningers bij schade een ruime vergoeding moeten krijgen. Edoch moeten we volgens hem niet vergeten dat Nederland door de gasbaten is opgebouwd.
Het is volgens dr Kelder daarom maar goed dat Kupers geen minister is, want met zijn boodschap zou hij volgens de presentator gelyncht worden. Daarom verwacht Kupers ook niet veel van de Nederlandse politiek. “Ik ben er wel verbaasd over dat er geen enorme politieke druk vanuit Europa op Nederland wordt uitgeoefend.”
De energieprijzen stegen week na week daarna verder gigantisch. Dus je kon er donder opzeggen dat steeds harder de roep klonk : ‘ Zet die kraan daar in Groningen wijd open….’. 1 September verscheen in het Opiniekatern van de Volkrant een stuk van de hand van journalist Jeroen Smit en Stefan Kranewijk:
“ Opinie: Omhels Groningen, hinder Poetin en verbeter het klimaat – draai de gaskraan open
Den Haag moet de Groningers ruim compenseren, maar de gaskraan zo ver mogelijk openzetten. Dat helpt tegen de inflatie, tegen Poetins oorlog in Oekraïne én tegen de opwarming van de aarde, betogen Stef Kranendijk en Jeroen Smit.
Stef Kranendijk en Jeroen Smit1 september 2022, 15:15
Eén conclusie lijkt nu al onontkoombaar voor de deze week weer gestarte parlementaire enquêtecommissie naar aardgaswinning in Groningen: Den Haag is uiterst onzorgvuldig met de belangen van tienduizenden gedupeerde Groningers omgesprongen. Hier moet iets snel en rigoureus worden rechtgezet. Dat komt goed uit, want de actie die daarvoor nodig is, zal tegelijkertijd chantagepogingen van Poetin frustreren en het klimaat verbeteren. Den Haag moet nu leiderschap tonen en de Groningse gaskraan zo ver mogelijk openzetten, voordat het straks te koud en te laat is.
‘Meedogenloos’, zo noemde Jan de Jong, tot 2014 topman van het Staatstoezicht op de Mijnen, het besluit van de NAM, gesteund door het ministerie van Economische Zaken, om in 2013 de winning van aardgas met 13 procent op te voeren tot 53,9 miljard kubieke meter (kuub). De toezichthouder had juist vastgesteld dat er een lineaire relatie bestaat tussen productiesnelheid en de kans op aardbevingen. Daarom had hij geadviseerd de gaswinning ‘zo snel mogelijk en zoveel als mogelijk en realistisch is’ terug te dringen. Den Haag luisterde niet.
OVER DE AUTEURS
Stef Kranendijk is voormalig ceo van Desso [een tapijt- en kunstvloertegelsconglomeraat ] en ex-voorzitter van De Groene Zaak. Jeroen Smit is schrijver van onder meer De prooi en Het Grote Gevecht.
Meedogenloos, en dus is het begrijpelijk dat de weerstand in Groningen tegen het openzetten van de gaskraan enorm is. Toch is dat precies wat moet gebeuren. Zes maanden duurt de oorlog in de Oekraïne al en iedere dag dreigt hij dichterbij te komen. Poetin gaat zijn gang, hij speelt met onze verslaving aan zijn gas. Midden in de zomer doet hij de Nordstream- gaspijpleiding dicht, dan weer 40 procent open, dan nog maar 20 procent open en nu weer dicht.
Peperduur
Over de inkomsten, nodig om zijn oorlog in Oekraïne te financieren, hoeft hij zich nauwelijks zorgen te maken. De gasprijs gaat immers door het dak. Dat peperdure gas zorgt nu al voor grote instabiliteit (gigantische kostenstijgingen, inflatie, et cetera), terwijl de winter nog moet komen.
Een snelle rekensom maakt duidelijk dat juist Nederland dit wapen voor een deel uit handen van Poetin kan slaan. Door die Nordstream- gasleiding kan volgens Gazprom maximaal 167 miljoen kuub per dag stromen. De aankondiging binnenkort weer (even?) voor 20 procent open te kunnen gaan, betekent een levering van 33 miljoen kuub per dag. Op jaarbasis is dat netto zo’n 10 miljard kuub. Even ging de Nordstream voor 40 procent open: zo’n 20 miljard kuub per jaar.
Volgens Theodor Kockelkoren, de huidige inspecteur-generaal der Mijnen, kan minstens 12 miljard kuub aan Gronings gas veilig (‘code groen’) worden gewonnen. Bijna 8 miljard kuub meer dan voor dit jaar is afgesproken. Hij stelde toen uitdrukkelijk: wij zijn aan de veilige kant gaan zitten. Wij kunnen ons voorstellen dat de dramatische actualiteit straks noopt tot een minder voorzichtige schatting. Hoe groot zijn de risico’s als we naar het niveau van een paar jaar terug gaan: 20 à 25 miljard kuub?
Klimaatminister Jetten
Als dat zou lukken, is de ‘40 procent’-levering door de Nordstream- leiding, waar klimaatminister Rob Jetten nu vanuit gaat, niet meer nodig. Jetten gelooft dat Nederland in combinatie met 15 procent energiebesparing en extra lng (vloeibaar gas) de winter goed door kan komen. In regeringskringen wordt gezegd dat als het deze winter toch misgaat, de Groningse kraan heus wel verder open wordt gedraaid. Maar dan is het te laat, de schade grotendeels aangericht.
Het gaat hier bovendien niet alleen om Nederland, maar ook om de Europese Unie en met name Duitsland, dat zeer van Russisch gas afhankelijk is. Nu aankondigen dat een fors (en wellicht zelfs nog groeiend) deel van het Groningse gas toch beschikbaar is, zal meteen een positieve, stabiliserende en prijsverlagende impact hebben.
Door de Groningse kraan maximaal open te zetten, wordt de verdeel- en heerstactiek van Poetin maximaal gefrustreerd. In combinatie met de bestaande sancties en de stop op de export van Russische kolen (per afgelopen augustus) en olie (per december), kan een stop op de Russische gasexport via Nordstream naar de EU en de daarmee gepaard gaande sterke daling van energie-inkomsten het Poetin flink moeilijk maken, juist ook om zijn kostbare oorlog door te zetten.
Methaanlekkage
Is de oorlogszuchtige Poetin op korte termijn levensbedreigend, de opwarming van de aarde is dat op langere termijn. Als de Groningse gaskraan opengaat, kan meteen weer een deel van de fors CO2 uitstotende kolencentrales die in Duitsland en Nederland nu op volle toeren draaien, worden stopgezet. Bovendien neemt zo de enorme methaanlekkage af, die optreedt met het winnen en transporteren van Russisch gas. Duitsland zouden we als tegenprestatie voor onze gaslevering kunnen vragen hun kerncentrales voorlopig open te houden en zo snel mogelijk met een plan te komen om de bruinkoolcentrales te sluiten.
Tezamen met het huidige juiste Europese beleid om zon- en windenergie en waterstof enorm te stimuleren, zal de komende jaren de behoefte aan Gronings gas vervolgens steeds minder worden, terwijl we als EU afscheid hebben genomen van het Russische methaan lekkend gas.
Natuurlijk is er in Groningen grote weerstand tegen het inzetten van meer Gronings gas. Al jaren vechten ze voor een luisterend oor. Nog geen 10 procent van de 27 duizend huizen die als ‘onveilig’ zijn aangemerkt, is daadwerkelijk aangepakt. De ongeveer 50 duizend angstige bewoners ervan zijn verstrikt geraakt in eindeloze bureaucratische procedures. Ze kunnen geen kant op. Journalist Ineke Noordhoff, schrijver van het boek Ontaard land, de strijd van een Groninger tegen de gasregenten stelt terecht: geef juist deze mensen nu de regie om hun eigen woning te repareren en te versterken. Gun ze een ‘vrije hersteloperatie’ en financier deze ruimhartig.
10 miljard
Eens! Geld kan het probleem niet zijn: uitgaande van die 12 miljard kuub zullen de extra opbrengsten van ‘hun’ gas al snel 10 miljard euro per jaar bedragen. Genoeg om onmiddellijk alle ingediende claims voor beschadigde en te versterken huizen 100 procent uit te betalen en een garantie te geven dat ook de toekomstige schade meteen wordt gecompenseerd.
Voor 4 ton kun je een prachtig huis bouwen, voor 10 miljard euro kun je 27 duizend nieuwe huizen bouwen. De wetenschap dat ze hun huizen kunnen vernieuwen en tegelijkertijd de oorlogszuchtige Poetin kunnen frustreren, én het klimaat een dienst kunnen bewijzen, moet veel Groningers goed doen.
Voor stemmenverlies hoeven ze in Den Haag niet te vrezen. Direct na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne stelde 61 procent van de Groningers al voorstander te zijn van het openen van de gaskraan tot de genoemde 12 miljard kuub per jaar. Met de hierboven voorgestelde, snel uit te betalen compensatieregeling zal die instemming alleen maar groter worden.
Waar wacht het kabinet nog op? Nederland heeft met Groningen de sleutel in handen om niet alleen het landsbelang, maar ook het Europees en wereldbelang te dienen.
RECTIFICATIE
Dat 12 miljard kuub per jaar volgens het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) een veilig niveau van gaswinning zou zijn uit het Groningen-gasveld, zoals Smit en Kranendijk schrijven, blijkt niet correct te zijn. In februari 2018 heeft SodM inderdaad geadviseerd de gaswinning uit het Groningen- gasveld zo snel mogelijk af te bouwen naar 12 miljard kuub per jaar. Dit was naar aanleiding van de aardbeving (met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter) bij Zeerijp van 8 januari 2018.
Maar SodM heeft daarbij gewaarschuwd dat het effect van de productiemaatregelen afhangt van hoe snel deze gerealiseerd worden, en dat het niveau van 12 miljard kuub per jaar níét het eindpunt zal zijn. Bij doorgaande gaswinning, ook op een dergelijk lager niveau, zullen de aardbevingsrisico’s weer toenemen. Daarnaast was SodM er destijds van uitgegaan dat de versterkingsoperatie (het herstellen en versterken van woningen, zodat deze veilig zijn) binnen afzienbare termijn gerealiseerd zou worden. Maar het grootste deel moet ook in 2022 nog steeds uitgevoerd worden. (Redactie Opinie & Debat, 5 september) “
Wat valt direct op . Dat alle schrijvers en ge- enquêteerden werkelijk geen idee hebben hoe de bewoners boven op dat Groninger gasveld de perikelen van de laatste tien jaar na de grote aardbeving van Huizinge hebben overleefd. Zij denken dat je in grote stappen snel thuis kunt zijn. De manier waarop bewoners verdwaald zijn geraakt in steeds nieuwe beoordeling- en uitvoerinstanties, murw zijn gemaakt totdat ze van ellende alles accepteerden wat men hen voorhield als compensatie, dat beseffen ze niet. Wanneer er, stel dat de gaskraan wijder open gezet wordt dan nu , er met miljarden gestrooid zal worden onder de bewoners van deze veelgeplaagde provincie, dan zal er toch weer een beoordelingsorganisatie moet worden opgezet om er voor te zorgen dat er geld gaat naar wie daar recht op heeft. En wie garandeert dat er voldoende menskracht beschikbaar is om hele wijken die nu nog wachten op versterking weer op te bouwen? Terwijl dat nu al een heidens karwei is.
Dus ik zou iedereen die meent dat de Groninger Gaskraan wijder open moet, willen uitnodigen . Kom hier eens een paar jaar wonen. Dan kun je ervaren hoe het voelt wanneer er zo’n stevige aardbeving plaats vindt als vannacht van 2.4. op de Schaal van Richter Hoe een huis uit 1885 dan piept en kraakt . En hoe angstig het is als je merkt dat ineens de slaapkamerdeur niet meer open kan, hoe hard je ook duwt………………………………….( wordt vervolgd )
Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retreiver – jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen.
Vanaf volgende week zal De Winkelhaak niet meer op maandag verschijnen. De eerstvolgende column van Kees Willemen verschijnt dinsdag 13 september.
