Rechter buigt zich over weigering Oekraïense vluchtelingen door gemeente Het Hogeland

(foto: Ook in Wehe-den Hoorn worden Oekraïners’opgevangen © Omroep Het Hogeland)

(Door onze rechtbankverslaggever)

Door structurele capaciteitsproblemen bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen lukt het de gemeente Het Hogeland niet om een echtpaar uit dat land op te vangen. Het probleem van deze gemeente is een landelijk probleem, zo bleek tijdens een rechtszitting in Groningen.

De zaak gaat over een stel uit Oekraïne dat begin dit jaar werd opgevangen in de gemeente Het Hogeland. Vanwege een overlijden binnen de familie verliet het paar hun opvang om later terug te keren. De opvang bleek bij terugkomst vol: ze kregen geen toegang. Volgens hun advocaat heeft de gemeente niet aan hun maximale inspanningsverplichting voldaan. Wethouder Han Hefting (PvdA) bestreed dit tegenover de rechter. 

Geweigerd

Net als alle gemeenten in Nederland zit Het Hogeland tegen haar maximumcapaciteit aan. Met ruim 97.000 gemeentelijke opvangplekken in heel Nederland is er geen ruimte meer. De oorlog in Oekraïne zet zich onverminderd door, waardoor er steeds nieuwe vluchtelingen komen. Volgens de VNG wordt in het hele land ook op de noodopvanglocaties met regelmaat Oekraïners geweigerd. 

Eerdere zitting

Juridisch gezien mogen gemeenten Oekrainers, die onderdak willen, niet weigeren. Eerder dit jaar werd de gemeente Het Hogeland door hetzelfde stel al eens voor de rechter gedaagd. De rechter oordeelde destijds in het voordeel van het stel. Beiden zitten nu tijdelijk in een opvang in Ulrum en dreigen opnieuw op straat te komen te staan. 

Opvang voor zes weken

Eerder besliste de rechter dat de gemeente Het Hogeland volgens de regeling ‘opvang ontheemden Oekraïne’ verantwoordelijk was voor de opvang van dit stel, ook na hun terugkeer. De gemeente heeft niet alleen een inspanningsverplichting, maar ook een resultaatverplichting. Het gebrek aan opvang is niet voor risico voor de ontheemden die een plekje zoeken, oordeelde de rechter. De gemeente kreeg eind juli de opdracht om binnen 24 uur opvang te regelen voor de duur van zes weken. 

Meerdere procedures

Het paar verscheen maandag niet, wel hun advocaat Laura Fischer. “Ik snap dat er bestuurlijk gezien een probleem ligt. Maar het resultaat kan niet zijn dat hierdoor mensen op straat staan”, zei de raadsvrouw. Onder meer in Vught, Apeldoorn en Rotterdam worden dergelijke procedures ook voorbereid. Aan de rechters in Groningen de eer om voor het eerst deze kwestie op een juridische schaal te leggen. 

Gemangeld  

“Eisers worden gemangeld in een bestuurlijk probleem”, opperde de rechter. Die belooft binnen twee weken uitspraak te doen. “Bij een negatief oordeel is dit ook van belang voor de rest van Nederland”, concludeerde wethouder Hefting. Dit beeld werd ook na de zitting geschetst door een woordvoerder van Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). 

Structurele oplossing

Onlangs bracht de vereniging naar buiten dat het Knooppunt Coördinatie Informatie Oekraine spreekt van een ‘zeer kritieke situatie’. De VNG dringt bij het kabinet op aan om met een snelle structurele oplossing te komen, zowel voor de korte als de lange termijn. Met pleisters plakken en noodoplossingen kunnen gemeenten de opvang niet duurzaam blijven organiseren, zei de woordvoerster. 

Oekraïners verblijven in Nederland onder de Europese Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB), die voorschrijft dat iedereen van onderdak moet worden voorzien. Oekraïners hebben binnen de EU een andere status dan vluchtelingen en asielzoekers uit andere landen. Oekrainers hebben een speciale verblijfstatus. Tot maart 2027 mogen ze in Nederland blijven en krijgen zij toegang tot de gezondheidszorg, huisvesting en onderwijs. Ook mogen ze aan het werk zonder dat hun werkgever hiervoor een werkvergunning hoeft aan te vragen.