ZOUTKAMP – Je hoeft er niet nostalgisch over te doen, over het bestaan van vissersvrouwen in Zoutkamp. Het was hard en onzeker. Dit is het beeld dat de nieuwe tentoonstelling in het Visserijmuseum in Zoutkamp tastbaar maakt. Het mooiste stuk in deze expositie: een gaaf exemplaar van de visserstrui met het Zoutkamper motief er in gebreid.
Verbazingwekkend is de gereconstrueerde gemiddelde keuken. Klein, met elementaire voorzieningen, nauwelijks ruimte voor twee personen. In een plaats die pas in 1954 stromend water kreeg. Het afrekenboekje van een garnalenpelster waar het gewicht van de afgeleverde garnalen in werden genoteerd. Het rekje waaraan schollen werden gedroogd; de zwarte rouwkleding. De kookketel waar garnalen in werden gekookt voordat ze werden gepeld. De ramp van 1883 waarbij 9 opvarenden verdronken en die leidde tot de oprichting van de weerstandskas Hulp in Nood; de traditionele armenzorg was niet instaat om een dergelijke klap op te vangen. Klein detail, met Esther Verroen heeft deze onderlinge de derde vrouwelijke voorzitter op rij. Pijnlijk, toen en nu ook, het paneel waarop verhaald wordt hoe indertijd de burgemeester van Ulrum krenkend reageerde op iemand die steun kwam vragen.
Het vrouwenleven. Zoutkampers hadden een endogaam huwelijkssysteem, dat wil zeggen dat de huwelijkspartners bij voorkeur uit de eigen groep kwamen. Dat leidt tot loyaliteit in een web van aanverwantschapsrelaties. Om het anders te zeggen: mijn vrouw is een nicht van de vrouw van mijn broer en mijn zus is met een achterneef van mijn vrouw getrouwd. Zo’n web leidt tot loyaliteit en dempt ook conflicten. Het leidt ook tot conflicterende loyaliteiten: een ruzie van je broer met iemand, raakt al gauw in de kring van eigen of aangehuwde familie verzeild. Kies je partij voor je broer of voor die ander met als gevolg dat je bij de familie van een nicht van je vrouw in conflict komt.
Fascinerend is het paneel dat aan de helderziende Meldine is gewijd. Uitspraken van deze 19e eeuwse waarzegster zijn overgeleverd door de in Vierhuizen geboren zeer verdienstelijke folkloriste Eilina Huizenga-Onnekes. Haar uitspraken, zoals het een goede waarzegger betaamt, zijn heel algemeen en uiteindelijk wel waar. Nou ja, op de voorspeling na dat Zoutkamp en Vierhuizen tegen elkaar aan zullen groeien. Het onderwerp Meldine, de handen jeuken van iedereen die etnoloog is om dit geval verder te bestuderen.
Lees verder onder de foto
Het hoort erbij, de demonstratie garnalen pellen. Zaterdagmiddag lieten Jacoba Nauta (op de foto links) en Anja van Houten hun vaardigheden zien. Er kwam een verbod op de thuispellerij, het zou niet hygiënisch genoeg zijn. Vandaar dat de vrachtwagens met garnalen naar Marokko rijden waar ze in pelfabrieken onder handen worden genomen. Door vrouwen.
Vissersvrouwen is een expositie die goed, modern is opgezet en de aandacht voor vrouwenleven wel waar maakt. Bezoek ook het achter het museum gelegen vissershuisje van Siegerlida, om een voorstelling te krijgen van de leefruimte van een vissersgezin.
Berto Merx
