Onderdendam ( Gr. ) Vrijdag 20 Mei 2022, 05u35 ( Zomertijd ):

“ ZO- wind. Windkracht 0. Helder. Heel hoog in de lucht een vermoeden van een dunne laag schapenwokjes vooral in het westen. Verderop meer naar het zuiden is nog vaag een halve maan te zien met de ronding aan de linkerkant. Vanuit mijn hoog standpunt, het houten bruggetje over het Boterdiep, constateer ik dat er weer flink wat grondmist hangt. Mistbanken van drie à vier meter hoog. Terwijl mijn hond Nantske en ik om ons heen kijken, blijkt het echt de Goddelijke Voorzienigheid te zijn geweest die me heeft ingefluisterd dat het best fris is vanochtend. Ik heb mijn tussenjas aan en zelfs mijn wollen das om. Het is maar acht graden door die mist. Gelukkig is het windstil want de wind zit weer in het oosten. Kijk opnieuw even naar het zuiden. De lichten van de spoorbrug in Bedum zijn niet te zien. In het oosten is de zon al acht minuten op. De mist daar verandert in de kleur van oud goud. Kleine karekieten [ Acrocephalus scirpaceus L. ] zijn al sinds ik me ruim voor vijven stond te wassen, druk in de weer. Er zitten daar zeker twee of misschien wel meer van die kleine vogeltjes van 12,5 cm. groot. Bepaald niet imponerend van gestalte maar zij zetten hun territorium af met onvermoeibaar zingen. Reeksen raspende, korte tonen: ‘ Karre- karre- karre- tirre- tirre- tirre…’.Zo karakteristiek dat het zeer herkenbaar is, zelfs voor een leek als ik, die slecht is in het herkennen van vogelgeluiden. Een wilde eendenpaar [ Anas platyrhynchos L. ] zwemt diagonaal door het kanaal. Drukt, heel opvallend, een meerkoet [ Fulica atra L. ]  richting de walkant. Meestal terroriseren meerkoeten hier de eendenpopulatie. Al heel goed is het rumoer te horen dat zwarte kraaien [ Corvus corone L. ] maken in de windsingel van de waterzuivering. Het zal de hele wandeling aanhouden. De kraaien hebben door de dikke mist geen zin om uit te vliegen. Merels [ Turdus merula L. ]  zingen liedjes vanuit de tuinen aan de Bedumerweg. Meer het dorp in koert een houtduif [ Columba palumbus L. ] . Nog een geluid mengt zich in het geheel. De haan van Herma en Eltjo Venema kondigt het begin van de dag aan. Wel een beetje laat zeg. Ik ga het bruggetje af met , Nantske aan de lijn. Kijk of er niemand aan komt, laat haar dan los en zet mijn eerste stappen op mijn wandelpad.

‘ Gezamenlijke lobby ‘….

Van hieruit kan ik beter de dikte van de mistbanken beoordelen. Een meter of vier, vijf hoog, schat ik, mimimaal. Op vijf meter hoogte kruist een  spreeuw[ Sturnus vulgaris L. ] het pad richting het zuidwesten. De mist wordt dikker. Van hieruit kan ik al de graspieper [ Anthus pratensis L. ] horen in de meidoorn op de hoek,, terwijl we nog niet eens halverwege zijn. Ik schrik niet eens meer van het eendenpaar, de woerd met een wit befje , dat plotseling het luchtruim kiest vanuit de sloot links. Blijf me focussen op die onvermoeibaar zingende graspieper midden in de kruin van de meidoorn [ Crataegus monogyna L. ] , die uitbundig in bloei staat. Begin dan toch weer te twijfelen. Is het wel een graspieper? Maar heb even geen zin om aan mijn twijfelzucht toe te geven. Sla de hoek om en kuier naar het zuiden. De meidoorn geurt heel licht, naar citroenachtig parfum dat aan de rand iets van een urinelucht herbergt. Ik heb ineens niet meer zicht dan vijf en dertig meter. Alles is stil om me heen. Er hangt een soort sfeer die ik het best kan karakteriseren als iets wat lijkt op wat je voelt in een groot katholiek kerkgebouw. Sereen is het woord dat een en ander het dichtst benadert. Toch staat wat er momenteel in de melkveehouderij gebeurt op grote afstand van een dergelijke  religieuze ervaring. In een column op de site van www.melkvee.nl d.d. 18 mei 2022 stelt Alex Datema, melkveehouder in Groningen, dat de overheid zijn uiterste best moet doen om de derogatie te behouden. En dat de sector eendrachtig met natuur- en milieuclubs moet gaan lobbyen in Brussel om dat ook voor 2023 voor mekaar te krijgen. Voor de goede verstaander, derogatie   is een juridische term die ‘uitstel ‘of ‘uitstelpositie ‘betekent. Toen een flink aantal jaren geleden de Europese Commissie vaststelde dat er te veel fosfaat in het oppervlaktewater aanwezig was, door uitspoeling uit de landbouw, kreeg Nederland voorlopig vanwege zijn vruchtbare bodem een uitzonderingspositie. Onze grond kan zonder problemen meer meststoffen opnemen dan elders. Wel werd gesteld dat de hoeveelheid mest die in een bedrijf wordt geproduceerd op de eigen grond moet worden uitgereden en…. tot een bepaald niveau. Wie boven de streep uitkomt , die moet zijn mest laten afvoeren. Zoiets kost de boer geld. Nu dreigt Nederland opnieuw weer meer mest te produceren dan is toegestaan. De  vraag is komt de uitzonderingspositie niet in gevaar voor 2023.  Datema maakt deel uit van een maatschap met 110 melk- en kalfkoeien op 70 ha grasland. Hij is voorzitter van BoerenNatuur, bestuurlijk betrokken bij o.a. Agro Agenda Noord Nederland en het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Ziet natuurinclusieve landbouw als de landbouw van de toekomst en experimenteert daar zelf ook mee.. Hij stelt zijn eigen situatie als voorbeeld en schetst drie scenario’s om toch aan de gestelde voorwaarden te kunnen voldoen. Minder koeien,grond bijkopen of pachten of mest afvoeren en kunstmest in de plaats daarvan kopen. Minder koeien, maar dus ook minder productie wordt echt een probleem. Wanneer hij 20 tot 25 % minder mek produceert kan hij niet langer zijn schuld aflossen bij de bank. Hij heeft geld geleend uitgaande van een miljoen liter melkproductie  per jaar. Dan speelt hij niet langer quitte. Grond bijkopen is financieel onmogelijk en dan rest slechts de mogelijkheid om mest af te voeren en kunstmest te kopen. Dat kost extra geld. Maar er is wel een bijkomend bezwaar. Mest afvoeren naar een akkerbouwer betekent dat van de  mest die daar verspreid wordt , veel meer in het milieu terechtkomt dan op grasland. Milieuclubs zullen daar zeker tegen  te hoop lopen. Niettemin stelt hij dat hij de laatste oplossing kiest. Dan zal  hij quitte draaien door 20 koeien meer te nemen dan de huidige 110. Hij  heeft twee melkrobots. 130 Koeien laten melken heeft tot gevolg dat ze langer dagelijks in de stal moeten blijven en dus minder lang buiten in de wei kunnen rondlopen. Hij zou daardoor minder weidepremie  ontvangen. Zijn koeien zouden niet meer  ‘minimaal 180 dagen 10 uur per dag buiten in de wei staan , maar met 130 koeien op 2 robots zullen we dat misschien weer moeten verlagen naar 120 dagen en minimaal 6 uur per dag, net genoeg om de weidepremie te ontvangen ‘ .  Zijn voorbeeld schetst hoe boeren eindeloos moeten balanceren. Ook hoe weinig echte speelruimte ze hebben om aan de gestelde milieudoelen te voldoen. Overigens verwacht ik niet dat natuur- en milieuclubs zullen toehappen. De situatie van de natuur in boerenland is zo dramatisch slecht dat er weinig mogelijkheden voor hen overblijven om compromissen te sluiten. Maar je weet maar nooit hoe een koe een haas vangt….. Nog dikker wordt de mist. De zon heeft nu de grootste moeite om nog door de mist heen te komen. Vaag hoor ik een scholekster [ Haematopus ostralegus L. ] rellen in de buurt van de Havertsetocht. Door de mist klinkt gekletter van metaal op metaal. Een beborder is bezig verkeersborden bij te plaatsen of juist weg te ruimen op de Bedumerweg. Het blijft een beetje raden, want de mist wil maar niet optrekken integendeel. Tot mijn grote verrassing sta ik zo maar ineens op mijn keerpunt, de ree van herenboerderij de Haver. Ik draai me om en ga op de terugweg

Klimijzers……..?

Daar loop ik dan een man in de mist , nog net geen tachtig jaar oud. Ik verzet me er tegen melancholiek te worden op zo’n moment. Hoewel daar misschien alle reden voor is. Steeds minder zekerheden door de oorlog in Europa. Mijn lot begint langzamerhand op dat van mijn ouders te lijken die in 1938 eindelijk konden trouwen, hun eerste kind , mijn oudste zus in 1939 kregen en meteen in een wereldoorlog belandden met uitsluitend een onderwijzerssalaris. Met weinig extra mogelijkheden tot bijverdiensten in die tijd. Als ik denk hoe zeer tegenwoordig alles vertaald wordt naar individueel succes of verlies, kan ik ontzettend woedend worden. Ondanks alle talenten die mensen bezitten, wordt hun lot in het leven eerder bepaald door ontwikkelingen buiten hen om,  dan door wat ze zelf kunnen realiseren. Iedereen raadpleegt bijvoorbeeld vandaag als een gek de buienradar omdat in grote delen van Nederland het gisteren noodweer was en er voor vandaag opnieuw iets dergelijks dreigt. Wanneer een tornado besluit de boel hier in Onderdendam onder water te zetten, kunnen we met zijn allen hoog of  laag springen. De enige manier om ons hachje te redden is, als we tenminste nog  lenig genoeg zijn op ons tachtigste, om vanuit de slaapkamer op het dak van ons huis te klimmen. Als je hoogtevrees hebt, tja dan wacht de verdrinkingsdood. Hadden we een ladder, een rol touw en  klimijzers in iedere slaapkamer moeten stallen?  Misschien toch niet zo’n gek idee, eigenlijk. Of is dat te zot voor woorden?…….( wordt vervolgd )

Iedere ochtend tussen 04u00 en 07u00 doet Kees Willemen, journalist en (politiek ) tekenaar uit Onderdendam (Gr.) een ‘Winkelhaakje ‘. Dat is een wandeling van ongeveer 25 minuten met zijn hond Nantske ( een elf jaar oude Golden Retriever –jachtlijn ) aan de oostkant van het Boterdiep in Onderdendam, een klein dorp van 595 inwoners , 14 kilometer ten noorden van de stad Groningen. Dit is al weer de zevende jaargang van ‘ De winkelhaak ’.